Trần Thiện Thanh là một trong những nhạc sĩ Việt Nam nổi tiếng nhất giai đoạn trước 1975. Một số bút hiệu khác của ông là Anh Chương (tên con trai ông), Trần Thiện Thanh Toàn (tên của người em trai đã tử trận của ông), Thanh Trân Trần Thị (tên người con gái thứ nhì). Ông còn là ca sĩ với nghệ danh Nhật Trường và được xem như là một trong bốn giọng nam nổi tiếng nhất của nhạc vàng ("tứ trụ nhạc vàng") (cùng với Duy Khánh, Chế Linh và Hùng Cường).
Tiểu sử[]
Trần Thiện Thanh sinh ngày 12 tháng 6 năm 1942 tại Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận. Thuở nhỏ, ông theo học trường Ngô Đình Khôi. Ông đến Sài Gòn năm 1958, học xong thì làm giáo viên trung học, dạy môn Pháp văn. Sau đó, ông tốt nghiệp trường Hạ sĩ quan năm 1965, phục vụ Cục Tâm lý chiến thuộc Bộ Tổng tham mưu Quân lực Việt Nam Cộng hòa cho đến cuối tháng 4 năm 1975.
Khi ca hát, ông chọn tên Nhật Trường vì "Hồi nhỏ tôi thích ca hát lắm nhưng bố mẹ tôi không cho. Thế là tôi phải chờ đến ban đêm đợi bố mẹ đi ngủ rồi mới dám hát. Nhiều khi ban ngày thèm hát quá mà phải đợi đến tối, thấy ngày sao dài ghê nên tôi chọn tên Nhật Trường, có nghĩa là ngày dài".
Đầu thập niên 1960, ông lập ban Tứ ca Nhật Trường gồm ông và 3 nữ ca sĩ: Như Thủy (em gái của ông), Vân Quỳnh và Diễm Chi. Khi lên sân khấu để hát nhạc lính, ông thường mặc quân phục giống như Hùng Cường và Chế Linh.
Về sáng tác, hai chủ đề lớn trong sáng tác của Trần Thiện Thanh là tình yêu và tình lính. Ông sáng tác nhiều nhạc về lính, nhưng nhạc lính của ông không có thù hận, gay gắt, kích động hoặc u uất, bi thảm mà thường là trong sáng vui tươi, làm thi vị hóa và lãng mạn hóa đời lính gian khổ.
Ông từng là Trưởng ban văn nghệ của Đài Tiếng nói Quân đội, có riêng hai chương trình Nhạc Mùa Chinh Chiến phát từ 12 giờ 05 phút cho tới 12 giờ 55 phút trưa thứ hai và Tiếng Hát 20 phát vào 18 giờ 15 phút chiều thứ hai trên làn sóng phát thanh của Đài Tiếng nói Quân đội. Sau năm 1968, ông phụ trách thêm chương trình phóng sự chiến trường.
Trong các phim kịch với đề tài người lính, Nhật Trường hay diễn chung với Thanh Lan. Ông từng thực hiện nhạc cảnh về Đại úy Nguyễn Văn Đương mà trong đó, ông đóng vai người lính còn Thanh Lan đóng vai người vợ hậu phương Nguyễn Thị Lệ. Đây là một tiết mục thu hút nhiều khán giả xem TV và loạt nhạc cảnh này đã được chuyển thành phim với tên Trên Đỉnh Mùa Đông chiếu trên Đài Truyền hình Việt Nam Cộng hòa.
Đầu thập niên 1970, ông còn điều hành trung tâm phát hành nhạc và thu băng mang tên Tiếng Hát Đôi Mươi. Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, ông nằm trong danh sách những nghệ sĩ bị nhà nước cộng sản Bắc Việt cấm hoạt động. Tới năm 1984, Trần Thiện Thanh được phép hoạt động lại nhưng ông từ chối làm việc cho chế độ mới.
Năm 1989, trung tâm Thúy Nga thực hiện một album nhạc Trần Thiện Thanh với những ca khúc được thực hiện bởi chính tác giả và nữ ca sĩ Thanh Lan. Vào năm 1993, Trần Thiện Thanh được nữ ký giả Nam Trân bảo lãnh rời Việt Nam sang Hoa Kỳ theo diện kết hôn. Tuy nhiên sau đó, mâu thuẫn xảy ra giữa hai người nên Trần Thiện Thanh không được hợp thức hóa theo diện di trú, cho đến khi được người con trai trưởng của ông là Anh Chương, đến Hoa Kỳ trước đó và đã có quốc tịch Hoa Kỳ, đứng đơn bảo lãnh. Tuy vậy, ông vẫn chưa thể lưu diễn ở bên ngoài nước Mỹ. Phải đợi mãi cho đến ngày 12 tháng 5 năm 2004, tức 6 tháng trước khi phát hiện ra bệnh ung thư phổi và 1 năm trước khi mất, ông mới nhận được thẻ xanh để có thể đi trình diễn ngoài nước Mỹ. Ông cộng tác với các Trung tâm Asia, Trung tâm Làng Văn, Trung tâm Mây, Trung tâm Hoàn Mỹ, và có sáng tác một số ca khúc của trung tâm Thúy Nga qua các chương trình Paris By Night và lập hãng đĩa riêng Nhật Trường Productions. Sau vụ scandal của chương trình Paris By Night 40 thì Trần Thiện Thanh ngừng cộng tác với Trung tâm Thuý Nga.[1]
Ngày 27 tháng 2 năm 2000, ông cùng Mỹ Lan và một số thân hữu xuống đường hát rong tại thành phố Westminster, California nhằm mục đích gây quỹ xây dựng tượng đài Chiến sĩ Việt Mỹ. Ông cho biết:
| “ | Đây là một hành động tự nguyện, xuất phát từ tấm lòng yêu mến, kính trọng và tưởng niệm người lính Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) trong tâm hồn và trái tim tôi. Tôi cảm thấy mình cần làm một điều gì đó để đóng góp cho việc xây dựng tượng đài người lính VNCH đầu tiên trên đất Mỹ nói riêng và Hải ngoại nói chung trong lúc những tượng đài đó ở trong nước sau năm 1975 đã không còn - kể cả một bức từng mang tính chất nghệ thuật là "Tiếc Thương" cũng đã bị hủy diệt dưới bàn tay Cộng Sản. | ” |
Buổi hát rong đã thu về hơn 15,000 USD tiền quyên góp. Ngày nay, tượng đài Chiến sĩ Việt - Mỹ được xem như là một biểu tượng của người Việt Nam lưu vong tại Hoa Kỳ.
Trần Thiện Thanh trút hơi thở cuối cùng vào ngày 13 tháng 5 năm 2005 tại nhà riêng ở Westminster, California, Hoa Kỳ sau một thời gian dài chống chọi với căn bệnh ung thư phổi - chứng kiến cái chết của ông có nữ ca sĩ Hoàng Oanh, Phương Hồng Quế và Thanh Lan.[2] Tang lễ của ông được tổ chức theo cả hai nghi thức Phật Giáo và Công Giáo (mà chính yếu là nghi thức Phật Giáo theo lời yêu cầu của người con trai trưởng là Anh Chương). Linh cữu ông được hoả táng và đưa về Việt Nam thờ tự tại chùa Phước Huệ, thành phố Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng.
Ngày 17 tháng 8 và 27 tháng 8 năm 2019, hai collection Tình Khúc Trần Thiện Thanh Collection được đăng tải trên YouTube của Trung tâm Thúy Nga.[3][4] Năm 2022, Trung tâm Thúy Nga đăng tải video collection gồm 20 ca khúc đã được trình diễn trong các chương trình Paris By Night mang tên ông ngày 13 tháng 7.[5]
Di sản để lại[]
Nhạc sĩ Trần Thiện Thanh đã để lại cho hậu thế hơn 130 ca khúc được phổ biến rộng rãi, cũng như nhiều băng cối, băng cassette và CD mang giọng ca của chính mình với nghệ danh Nhật Trường. Đối với trung tâm Thúy Nga, ông đã có album TNCD011 - Vĩnh Biệt Em mang giọng ca của chính ông song ca cùng với nữ ca sĩ Thanh Lan.
Xem danh sách các ca khúc của nhạc sĩ Trần Thiện Thanh tại đây.
Những lần nhạc của Trần Thiện Thanh được trình bày trong các chương trình Paris By Night[]
| STT | PBN số | Tên tác phẩm | Ca sĩ thể hiện | Ghi chú |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 1 | Tình Có Như Không | Quốc Anh | Lần đầu tiên nhạc của Trần Thiện Thanh được trình diễn trên sân khấu Paris By Night. |
| 2 | Trên Đỉnh Mùa Đông | Hương Lan | ||
| 3 | Người Yêu Tôi Khóc | Thanh Mai, Anh Sơn | ||
| 4 | 4 | Gặp Nhau Làm Ngơ | Quốc Anh | |
| 5 | 11 | Chiều Trên Phá Tam Giang | Lê Uyên | |
| 6 | Đặc Biệt | Người Yêu Tôi Khóc | Như Mai, The Magic | |
| 7 | Họa Mi, Elvis Phương | |||
| 8 | 15 | Tình Có Như Không | | Don Hồ, Ý Nhi, Duy Hạnh, Phương Khanh & The Bolero | Nằm trong LK Tình Cho Không |
| 9 | 17 | Lâu Đài Tình Ái | Hương Lan, Thái Châu | |
| 10 | 18 | LK Chuyện Hẹn Hò, Bảy Ngày Đợi Mong | Phương Hồng Quế | |
| 11 | 24 | Một Đời Yêu Anh | Elvis Phương, Ái Vân | Nằm trong LK Hãy Yêu Như Chưa Yêu Lần Nào & Một Đời Yêu Anh. |
| 12 | Chiếc Áo Bà Ba | Hương Lan | ||
| 13 | Mùa Đông Của Anh | Shayla | Nằm trong LK Yêu Em Bốn Mùa. | |
| 14 | 26 | Anh Về Với Em | Anh Khoa, Phương Hồng Quế | |
| 15 | 29 | Tình Thư Của Lính | Thế Sơn | |
| 16 | Bảy Ngày Đợi Mong | Nguyễn Hưng, Nguyễn Cao Kỳ Duyên | Nằm trong LK Bước Tình Hồng. | |
| 17 | 32 | Người Xa Người | ||
| 18 | 37 | Cho Anh Xin Số Nhà | Phương Loan, Ban nhạc Chí Tài Brothers | Nằm trong LK Lời Yêu Thương. |
| 19 | 48 | Chuyến Đi Về Sáng | Như Quỳnh | Sáng tác đầu tay nhưng vì hoàn cảnh thời điểm đó khó khăn về kinh tế nên đã bán lại ca khúc này cho nhạc sĩ Mạnh Phát. |
| 20 | 80 | Mùa Xuân Lá Khô | Mạnh Quỳnh | |
| 21 | 85 | Đám Cưới Đầu Xuân | Thế Sơn, Tâm Đoan | |
| 22 | LK Phút Giao Mùa, Ngày Đầu Một Năm | Phương Hồng Quế, Ngọc Đan Thanh | ||
| 23 | 90 | Người Yêu Của Lính | Hoàng Oanh | |
| 24 | 94 | Mùa Đông Của Anh | Thế Sơn, Hương Giang | |
| 25 | 95 | Lâu Đài Tình Ái | Khánh Ly, Nguyễn Ngọc Ngạn | |
| 26 | 99 | Tình Đẹp Hậu Giang | Phi Nhung, Duy Trường | |
| 27 | Divas | Hàn Mặc Tử | Mai Thiên Vân | |
| 28 | 100 | Chân Trời Tím | Hương Lan, Thái Châu | |
| 29 | 101 | Giọt Café Đầu Tiên | Mạnh Quỳnh, Trường Vũ | |
| 30 | Tình Có Như Không | Nguyễn Hưng | ||
| 31 | 103 | Một Đời Yêu Em | Thế Sơn | |
| 32 | 104 | Tình Đầu Tình Cuối | Thế Sơn, Thanh Hà | |
| 33 | 107 | Người Yêu Tôi Khóc | Thiên Tôn | |
| 34 | 108 | LK Chiều Trên Phá Tam Giang, Trên Đỉnh Mùa Đông | Thế Sơn, Lam Anh | |
| 35 | Bảy Ngày Đợi Mong | Trần Thái Hòa, Quỳnh Vi | ||
| 36 | 109 VIP | Gặp Nhau Làm Ngơ | Hương Thủy | |
| 37 | Lâu Đài Tình Ái | Bằng Kiều, Minh Tuyết | ||
| 38 | 110 | Đồn Vắng Chiều Xuân | Thế Sơn | |
| 39 | 111 | Chuyến Đi Về Sáng | Hương Lan, Giang Tử | Sáng tác đầu tay nhưng vì hoàn cảnh thời điểm đó khó khăn về kinh tế nên đã bán lại ca khúc này cho nhạc sĩ Mạnh Phát. |
| 40 | 129 | Bảy Ngày Đợi Mong | Thúy Anh | Nằm trong LK The Uptight. |
| 41 | 130 | Yêu | Trần Thái Hòa | |
| 42 | 132 | Đám Cưới Đầu Xuân | Ngọc Ngữ, Châu Ngọc Hà | |
| 43 | 133 | Chuyện Một Người Đi | Tuấn Vũ, Phương Hồng Quế | |
| 44 | Hàn Mặc Tử | Hoàng Oanh, Tâm Đoan | ||
| 45 | 137 | Tạ Từ Trong Đêm | Hoàng Oanh |
Thông tin bên lề[]
- Theo hồi ký Kỷ Niệm Sân Khấu của Nguyễn Ngọc Ngạn, nhạc sĩ Trần Thiện Thanh đã từng ngỏ ý muốn thực hiện một chương trình Paris By Night chủ đề Tác giả & Tác phẩm cùng với trung tâm Thúy Nga, nhưng vì tổng số tiền tác quyền cho các tác phẩm quá cao nên trung tâm đã từ chối thực hiện. Mãi đến khi nhạc sĩ lâm trọng bệnh, nữ danh ca Hoàng Oanh mới gợi ý khuyên nhạc sĩ nên để Thúy Nga thực hiện chủ đề này tuy nhiên ước muốn đều không thành.[6] Sau này khi Trần Thiện Thanh qua đời, trung tâm ASIA đã có hai chương trình dành riêng cho dòng nhạc của ông (ASIA 50 - Nhật Trường - Trần Thiện Thanh: Tình Yêu, Cuộc Đời Và Sự Nghiệp và ASIA 61 - Nhật Trường - Trần Thiện Thanh 2: Bà Mẹ Trị Thiên).
- Trần Thiện Thanh là người nghiện thuốc lá nặng, ông thường hút gần 2 gói thuốc lá một ngày và điều này được cho là nguyên nhân gây ra cái chết của ông.
- Trước khi Paris By Night 130 - In Singapore - "Glamour" được thực hiện, chương trình Paris By Night 110 - Phát Lộc Đầu Năm là Paris By Night cuối cùng sử dụng các tác phẩm của ông (mặc dù ca khúc Chuyến Đi Về Sáng của nhạc sĩ Mạnh Phát nhưng thực tế Trần Thiện Thanh sáng tác đầu tiên và bán cho nhạc sĩ Mạnh Phát và xuất hiện trong cuốn Paris By Night 111 - S). Kể từ sau khi nhạc của Trần Thiện Thanh dính vào tranh chấp bản quyền, trung tâm hầu như đã cắt đi các bài hát của ông trong các chương trình Paris By Night được đăng tải lên YouTube hoặc không đề cập đến chúng, điển hình là chương trình Paris By Night 85 - Xuân Trong Kỷ Niệm đã bị cắt đi 2 tiết mục liên tiếp trong đó có nhạc của ông.
- Cháu nội của Trần Thiện Thanh, Trần Thiện Châu Lãm, tức con trai đầu của Trần Thiện Anh Châu, đã bị chính quyền cộng sản Việt Nam tuyên án 12 năm tù vì những bài viết trước đó của anh liên quan đến Việt Nam Cộng hòa.[7]
Chú thích[]
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=sV8jjwcUMeQ
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=6zYePbfAIjc
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=KYCEzstdfNQ
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=48ERlt1p51Y
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=7WmCAyAHju0
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=F_Axg4gHb4M
- ↑ https://www.rfa.org/vietnamese/chinh-tri/nhan-quyen/2025/01/22/chau-noi-nhac-si-tran-thien-thanh-hoat-dong-nham-lat-do/?fbclid=IwY2xjawH97vRleHRuA2FlbQIxMAABHWD2hMO_5dx4hAYeaECmVoDN6y5RSVeebmlvbyReutPUk3boKHLie4r1XQ_aem_Pvpy8AIdvAywBNlcB3Qirw