Phạm Mạnh Cương là một nhạc sĩ, giáo sư đến từ Việt Nam. Ông nổi tiếng với nghề giáo tại trường Pétrus Ký, nhà sáng lập hãng đĩa Tú Quỳnh tại Việt Nam trước năm 1975 cùng với những ca khúc Thu Ca, Thương Hoài Ngàn Năm, Suối Lệ Xanh,... và là chủ tờ báo Văn Nghệ Thẩm Mỹ tại hải ngoại.
Tiểu sử[]
Nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương sinh ngày 30 tháng 7 năm 1933 tại Huế, tỉnh Thừa Thiên, là con thứ 5 trong một gia đình có 9 anh em. Cha của ông là một người yêu thích cổ nhạc và biết sử dụng đàn và sáo. Từ nhỏ, Phạm Mạnh Cương đã say mê âm nhạc Tây phương, năm 12 tuổi ông bắt đầu học sáo, sau đó chuyển sang học guitar, piano, kèn...
Thời gian đầu, nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương chủ yếu tự mày mò, theo học lớp hàm thụ về âm nhạc của người Pháp và theo học các đàn anh ở Huế là nhạc sĩ Ngô Ganh, Văn Giảng (sau này là tác giả ca khúc Hoa Cài Mái Tóc với bút danh Thông Đạt), Nguyễn Hữu Ba, Lâm Tuyền…, dần dần khi đã vững vàng, ông được tham gia chơi nhạc ở đài phát thanh Huế, bên cạnh việc học hàm thụ (tương đương với hệ học từ xa hiện nay) tại trường ở Pháp. Nhạc phẩm đầu tiên của ông là ca khúc Mái Trường Xưa, nói về kỷ niệm thời học sinh khi ông đang theo học ở trường Khải Định (tức trường Quốc học Huế sau này) ở ngay cạnh trường nữ sinh Đồng Khánh.[1] Sau đó, ông còn viết thêm một số ca khúc nhạc tình vốn được phổ biến trên đài Phát thanh Huế.
Sau khi thi đậu Tú tài 2 ở Huế vào năm 1953, nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương ra Hà Nội theo học Cao đẳng Sư phạm và Cử nhân văn khoa, và tại đây ông đã viết nên nhạc khúc Thu Ca, sau này đã trở thành một trong những tình khúc tango hay nhất mọi thời đại. Khi từ biệt Huế, ông đã viết ca khúc Giã Từ Cố Đô để dành tặng cho vùng đất cố đô này. Kể từ khi ra học ở Hà Nội cho đến năm 1954 thì ông vào thẳng Sài Gòn vì hai trường cao đẳng và đại học nói trên được dời vào Sài Gòn và ông tiếp tục học cho đến khi tốt nghiệp năm 1955, chỉ về thăm lại Huế trong những dịp chấm thi, nên lần đi năm 1953 cũng là lần giã biệt cuối cùng với xứ Huế.
Từ năm 1955 trở đi, ông bắt đầu sự nghiệp dạy học tại trường Nguyễn Đình Chiểu ở Mỹ Tho. Được 3 năm, ông chuyển về trường Petrus Ký danh tiếng ở Sài Gòn, trở thành giám sư Triết học và Quốc văn cho đến năm 1975. Song song đó, ông cũng dạy nhiều trường tư thục như Văn Học, Văn Lang, Hưng Đạo, Nguyễn Văn Khuê, Bồ Đề, Nguyễn Thượng Hiền, Huỳnh Thị Ngà... Năm 1956, ông sáng tác ca khúc Thương Hoài Ngàn Năm từ câu ca dao "Tóc mai sợi vắn sợi dài - Lấy nhau chẳng được, thương hoài ngàn năm". Bài hát này thể hiện cái tôi thứ hai của chính nhạc sĩ, bên cạnh cái tôi thứ nhất là một nhà sư phạm chỉn chu, nho nhã thường thấy trên các giảng đường.
Vào năm 1961, trong một dịp ra Huế chấm thi Tú tài 2, nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương gặp Như Hảo, một thí sinh từ Đà Nẵng ra Huế dự thi. Một năm sau hai người thành hôn, và Như Hảo cũng trở thành xướng ngôn viên trong những chương trình mang chủ đề đặc biệt do Phạm Mạnh Cương khởi xướng trên đài phát thanh và truyền hình.
Thăng 8 năm 1964, ông bắt đầu hợp tác với các đài phát thanh, đầu tiên là đài phát thanh Quốc Gia Sài Gòn với ban Hoa Thời Đại. Tháng 3 năm 1965, ông ngừng cộng tác với đài Saigon và chuyển sang cộng tác với ban Tiếng Hát Hậu Phương của đài Quân đội. Hợp tác cùng nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương trên các đài phát thanh là ban nhạc với những tên tuổi lừng danh là Nguyễn Ánh 9, Xuân Tiên, Xuân Lôi, Đan Thọ, Tuấn Khanh, Đào Duy,...
Năm 1966, đài Truyền hình Việt Nam Cộng hòa được thành lập và Phạm Mạnh Cương được đạo diễn Lê Hoàng Hoa mời thực hiện chương trình ca nhạc cho đài này dưới tên Hoa Thời Đại, sau này đổi thành chương trình Phạm Mạnh Cương và phát sóng vào lúc 9 - 10 giờ tối cho đến tận tháng 4 năm 1975.
Năm 1966 - 1967, Phạm Mạnh Cương thành lập hãng đĩa Tú Quỳnh, thu âm những băng đĩa nhạc mang tên ông và chia theo từng chủ đề nhất định. Hãng đĩa quy tụ rất nhiều nghệ sĩ nổi tiếng tại Sài Gòn lúc bấy giờ như Thái Thanh, Duy Trác, Lệ Thu, Khánh Ly, Thanh Tuyền, Sĩ Phú,... khiến ông trở thành nhà giáo thành công nhất trong lĩnh vực nghệ thuật lúc bấy giờ, bên cạnh nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông thành công trong cùng lĩnh vực như một đại tá quân đội và nhạc sĩ Lam Phương trong Biệt đoàn Văn nghệ Trung ương.
Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, nhạc sĩ ở lại Việt Nam cho đến tháng 6 năm 1980, ông cùng hai người con vượt biên từ Cà Mau đến Montréal, Quebéc, Canada. Ba năm sau, người vợ Như Hảo cùng hai con gái qua Canada theo diện bảo lãnh, nhưng rồi hai vợ chồng sớm ly hôn, giống như cuộc hôn nhân giữa nhạc sĩ Lam Phương và kịch sĩ Túy Hồng kết thúc vào năm 1978. Sau ly hôn, vị giáo sư kiêm nhạc sĩ vẫn tiếp tục sống vui vẻ, an nhàn tại thành phố Montréal - ông đã thành lập ban nhạc Phạm Mạnh Cương nổi tiếng trong cộng đồng, thường tham gia trình diễn và mở phòng trà mang tên Đêm Màu Hồng. Ngoài ra ông còn lập một tờ báo văn nghệ mang tên Thẩm Mỹ.
Năm 2003, trung tâm Thúy Nga thực hiện chương trình Paris By Night 70 - Thu Ca tại Toronto, vinh danh ông cùng với nhạc sĩ Lê Dinh và Trường Sa. Từ thập niên 2010, Phạm Mạnh Cương bắt đầu nảy sinh cảm tình với việc phổ những bài thơ thành nhạc, tính đến năm 2015 ông đã phổ nhạc được khoảng 50 bài thơ.[2]
Tháng 11 năm 2021, nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương hứa hẹn sẽ trở lại trong chương trình liveshow Thương Hoài Ngàn Năm & Xin Còn Gọi Tên Nhau cùng với nhạc sĩ Trường Sa trước kia từng xuất hiện cùng với mình trong chương trình Paris By Night thứ 70 thu hình cách đó 18 năm trước. Theo nhạc sĩ Lê Xuân Trường cho hay, mặc dù đã gần cửu tuần nhưng tác giả của Thương Hoài Ngàn Năm vẫn còn khỏe mạnh và nói chuyện vui vẻ. Ông cũng rất mong đến với Quận Cam để giao lưu với những khán giả yêu nhạc của ông. Tối ngày 7 tháng 11, ngoài việc được gặp nhạc sĩ Trường Sa cũng là một nhân vật chính khác trong chương trình, ông còn được dịp hội ngộ cùng với nhạc sĩ Tuấn Khanh hôm ấy cũng đi xem liveshow. Ông cũng là nhân vật chính trong chương trình Thúy Nga Music Box #48 - Thương Hoài Ngàn Năm với Thanh Lan, Quang Lê, Thanh Hà, cũng trong chuyến ghé thăm tiểu bang California để tham dự liveshow nói trên.
Ngày 9 - 10 tháng 12 năm 2023, Phạm Mạnh Cương xuất hiện trong chương trình Paris By Night 137 - 40 Năm Hành Trình (Phần 2): Tác Giả & Tác Phẩm ở tuổi 90. Trong chương trình, ông khẳng định rằng tuy tuổi đã cao nhưng ông vẫn còn sáng tác với việc phổ nhạc một số những bài thơ của một số các nhà thơ trẻ mà ông tâm đắc nhất - tính đến thời điểm đó, ông đã phổ nhạc được khoảng hơn 100 bài thơ.[3]
Các ca khúc sáng tác[]
Nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương từng tiết lộ rằng ông có khoảng hơn 100 ca khúc tự sáng tác, và đã phổ biến được hơn 80 ca khúc trong số đó.
- Cánh Hoa Tàn
- Chiều Thương Nhớ (1961)
- Có Những Chiều Thu (1961)
- Còn Một Đêm Nay (1964)
- Đi Giữa Đường Trăng
- Đời Tôi Là Giọt Lệ Buồn
- Đừng Đùa Với Tình Yêu
- Đừng Khóc Dĩ Vãng
- Gặp Em Trong Quán Nhỏ (1965)
- Giã Từ Cố Đô (1965)
- Gửi Mùa Xuân Về Biên Giới (1965)
- Hỏi Chuyện Ngày Xưa (1964)
- Em Tôi (1951)
- Lạy Phật Con Trở Về
- Loài Hoa Không Vỡ (1966)
- Màu Thời Gian (1951)
- Mái Trường Xưa (1951)
- Mắt Lệ Cho Người Tình
- Mơ Bến Hàn Giang (1961)
- Một Lần Yêu (1968)
- Mùa Thu Không Có Anh
- Mưa Trắng Kinh Kỳ (1961)
- Ngày Ấy (1961)
- Nhạc Chiều Quê (1951)
- Nhạc Khúc Mừng Xuân (1964)
- Như Một Khúc Nhạc Buồn
- Nếu Anh Còn Nhớ (1965)
- Nỗi Buồn Ngày Tháng Cũ (1964)
- Nữ Sinh Ca (1951)
- Rồi Tình Qua Mau
- Sầu Ly Biệt (1965)
- Suối Lệ Xanh
- Tháng Bảy Mưa Ngâu (1964)
- Thế Rồi Một Mùa Hè (1965)
- Thôi Đã Muộn Rồi
- Thu Ca (1953)
- Thu Về Trong Mắt Em (1964)
- Thung Lũng Hồng (1971)
- Thương Hoài Ngàn Năm (1956)
- Tình Mùa Phượng Thắm (1961)
- Tình Yêu Còn Đó (1965)
- Tình Yêu Đã Mất (Cho Nhau Lời Nguyện Cầu) (1965)
- Tóc Em Chưa Úa Nắng Hè (1962)
- Trại Áo Lam
- Xuân Sầu
- Yêu Trong Hoàng Hôn
Xuất hiện trong các chương trình Paris By Night[]
| STT | PBN số | Mục đích xuất hiện |
|---|---|---|
| 1 | 70 | Xuất hiện trong phần chương trình về các tác phẩm của ông. |
| 2 | 137 | Phát biểu về nhạc phẩm Giã Từ Cố Đô và những nhạc phẩm phổ thơ của mình. |
Những lần nhạc của Phạm Mạnh Cương được sử dụng trong các chương trình Paris By Night[]
| STT | PBN số | Tên phần trình diễn | Ca sĩ thể hiện | Ghi chú |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 3 | Tình Yêu Đã Mất | Phương Hồng Ngọc | Lần đầu tiên nhạc của Phạm Mạnh Cương được sử dụng trong các chương trình Paris By Night. |
| 2 | Thung Lũng Hồng | Khánh Ly | ||
| 3 | 42 | Thế Rồi Một Mùa Hè | Như Quỳnh, Mỹ Huyền, Hoàng Lan | Nằm trong LK Tuổi Học Trò. |
| 4 | 48 | Thương Hoài Ngàn Năm | Bảo Ngọc | |
| 5 | 70 | Thu Ca | Nguyễn Hưng | |
| 6 | Thung Lũng Hồng | Khánh Ly | ||
| 7 | Thương Hoài Ngàn Năm | Phương Diễm Hạnh | ||
| 8 | Mắt Lệ Cho Người Tình | Khánh Hà | ||
| 9 | Giã Từ Cố Đô | Ngọc Hạ | ||
| 10 | Như Một Khúc Nhạc Buồn | Don Hồ | ||
| 11 | Suối Lệ Xanh | Tuấn Ngọc | ||
| 12 | Tóc Em Chưa Úa Nắng Hè | Thủy Tiên | ||
| 13 | Tình Yêu Đã Mất | Thanh Hà | ||
| 14 | 94 | Suối Lệ Xanh | Họa Mi | |
| 15 | 117 | Loài Hoa Không Vỡ | Mai Thiên Vân | |
| 16 | 119 | Thu Ca | Hoàng Thúy Vy | |
| 17 | 121 | Thương Hoài Ngàn Năm | Khánh Hà, Đình Bảo | |
| 18 | 129 | Tóc Em Chưa Úa Nắng Hè | Khánh Hà, Thúy Anh, Lưu Bích | Nằm trong LK The Uptight. |
| 19 | 137 | Giã Từ Cố Đô | Hương Lan | |
| 20 | Một Lần Yêu | Lam Anh |
Thư viện ảnh[]
Thông tin bên lề[]
- Nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương ở tuổi 69 - 70 có gương mặt và mái tóc giống với nam ca sĩ Tuấn Ngọc cùng xuất hiện trong chương trình PBN vinh danh ông.
- Phạm Mạnh Cương, Tô Văn Lai và Nguyễn Ngọc Ngạn đều trở thành ba nhân vật có tầm ảnh hưởng đối với cộng đồng người Việt hải ngoại mà đã xuất thân từ nghề nhà giáo.
- Từ năm 1980 khi Phạm Mạnh Cương đến định cư tại Montréal, ông đã tự mình chép lại những nhạc phẩm mà ông đã từng sáng tác vì ông không mang theo những tờ nhạc gốc đi. Khi những bản nhạc này được công bố, một số thân hữu của ông còn giữ những bản nhạc gốc phát hành trước năm 1975 đã gửi đến cho ông nhằm mục đích giúp cho ông sửa lại những lỗi sai trong những tờ nhạc mới do ông chép lại bằng trí nhớ của mình.[2]