“ | Thưa quý vị, tôi viết nhạc ra là không phải để bán, tôi viết nhạc ra không phải để mà kiếm thêm có tiền và tôi viết nhạc ra là tại vì từ trái tim tôi viết ra. Tôi muốn viết lên những cái nỗi niềm, những cái tâm sự của những người bạn hay là của những kỷ niệm nào đó. Và khi tôi được các bạn hát, bất cứ người nào cũng đem lại cho tôi một cái niềm hạnh phúc tại vì tôi biết rằng có người đã nghe nhạc mình và có người đã thông cảm nhạc mình, yêu thích nhạc mình và hát bài hát đó, đó là điều tôi mong mỏi nhất. Và chuyện tác quyền đối với tôi thì nó không thành vấn đề. | ” | |
—Nguyễn Ánh 9, Paris By Night 83 - Những Khúc Hát Ân Tình |
Nguyễn Ánh 9 là một trong những nhạc sĩ nhạc trữ tình và nghệ sĩ đàn piano tiêu biểu nhất trong tân nhạc Việt Nam trước và sau năm 1975, dù số lượng tác phẩm sáng tác không lớn. Ông được chào đón ở trong nước lẫn cộng đồng người Việt tại hải ngoại.
Tiểu sử[]
Trước năm 1975[]
Nguyễn Đình Ánh sinh ngày 1 tháng 1 năm 1940 tại Ninh Thuận, là con út trong một gia đình khá giả có ba người con.[1] Sau đó gia đình ông chuyển đến Nha Trang, đến năm ông 11 tuổi thì vào Sài Gòn sinh sống. Sau khi vào Sài Gòn năm 1951, ông theo học trường Taberd ở Sài Gòn (nay là trường Trần Đại Nghĩa), đến năm 14 tuổi thì lên Đà Lạt để học nội trú tại trường Yersin cho đến năm 1958. Ông từng bỏ nhà đi năm 18 tuổi để theo đuổi đam mê âm nhạc vì sự ngăn cấm của gia đình.
Năm 1955, trong thời gian học ở Đà Lạt, ông có quen biết với nhạc sĩ Hoàng Nguyên – tác giả của Ai Lên Xứ Hoa Đào, và được nhạc sĩ này dìu dắt vào con đường âm nhạc. Cứ mỗi ngày chủ nhật hàng tuần, nhạc sĩ Hoàng Nguyên vào trường nội trú để đón ông về nhà để truyền đạt những kiến thức căn bản về âm nhạc.
Sau khi tốt nghiệp Tú tài 2, qua sự giới thiệu của nhạc sĩ Hoàng Nguyên, Nguyễn Ánh 9 được vào tham gia chương trình Tuổi Xanh của Đài phát thanh Sài Gòn và Đài phát thanh Đà Lạt. Ông cũng cộng tác với chương trình Tiếng hát sinh viên do Duy Trác thực hiện. Từ đó, Nguyễn Ánh 9 đi khắp nơi biểu diễn piano ở các bar, các nhà hàng nổi tiếng.
Trong thời gian Nguyễn Ánh 9 làm làm việc tại phòng trà Anh Vũ, ông quen biết một nữ vũ công tại đây là bà Ngọc Hân. Năm 1965, họ kết hôn với nhau, khi đó ông 25 tuổi còn bà Ngọc Hân vừa tròn 20. Sau khi kết hôn, bà quyết định bỏ nghề vũ công, toàn tâm toàn ý chăm lo gia đình để ông theo nghiệp âm nhạc.
Nguyễn Ánh 9 bắt đầu sự nghiệp viết nhạc một cách rất tình cờ, bắt đầu từ chuyến đi Nhật biểu diễn cùng ca sĩ Khánh Ly vào tháng 8 năm 1970. Lần đó Khánh Ly được phía Nhật mời sang biển diễn trong khuôn khổ hội chợ văn hóa tại Osaka, và Nguyễn Ánh 9 đi cùng với vai trò là nhạc công. Sau buổi diễn, khi cùng với Khánh Ly đứng chờ thang máy lên phòng khách sạn, thấy người bạn mình mang vẻ mặt buồn buồn, Khánh Ly lên tiếng hỏi: “Còn thương nó không bạn?” – ý bà muốn hỏi về mối tình đầu năm 18 tuổi của ông mà bà đã từng được nghe ông tâm sự. Sẵn cây đàn guitar trên tay, Nguyễn Ánh 9 gảy ngay rồi ngẫu hứng cất tiếng hát: “Không! Không! Tôi không còn, tôi không còn yêu em nữa...” Đến khi trở về Việt Nam, Khánh Ly đề nghị ông viết tiếp để thành 1 ca khúc hoàn chỉnh. Trước lời khuyên đó, ông đã hoàn tất tác phẩm đầu tiên của mình trong một thời gian ngắn. Lúc đầu ông lấy tựa đề bài hát là “Không, Không… Tôi Không Còn Yêu Em Nữa”, với cảm hứng là từ một ca khúc của Christopher mang tên “Non, Non, Je ne t’aime plus”. Về sau, Nguyễn Ánh 9 cắt gọn tất cả, tựa đề chỉ còn lại một chữ “Không” duy nhất.
Ca khúc “Không” được Khánh Ly thu lần đầu trong đĩa nhựa của đĩa nhạc Tình Ca Quê Hương, và bài hát này cũng đã trở thành một trong những nhạc phẩm gắn liền với cuộc đời ca hát của Elvis Phương sau đó, và khi nữ danh ca Đặng Lệ Quân có dịp viếng thăm miền Nam Việt Nam vào tháng 8 năm 1971 và biểu diễn tại rạp Lệ Thanh, cô đã trình bày ca khúc này như là một cách giao lưu giữa 2 nền văn hóa với nhau. Từ sau lần biểu diễn đó, Đặng Lệ Quân đã hát ca khúc này bằng tiếng Nhật, tiếng Quan Thoại và tiếng Quảng Đông, và hầu hết khán giả của cô khi đó vẫn nghĩ rằng đây là một bài nhạc Hoa lời Nhật.
Sau năm 1975[]
Sau biến cố 30 tháng 4 năm 1975, thời gian đầu Nguyễn Ánh 9 cùng đi diễn ở các tỉnh với đoàn văn nghệ của ca nhạc sĩ Duy Khánh. Từ 1976, ông làm nhân viên kiểm soát xe lưu thông tại Xa cảng miền Tây cho đến năm 1978.[2] Một thời gian Nguyễn Ánh 9 có mở một lớp dạy dương cầm.
Năm 1982, Nguyễn Ánh 9 trở lại với âm nhạc; ông tiếp tục tham gia các chương trình hòa tấu và biểu diễn dương cầm ở nhiều nơi. Những năm cuối thập niên 1980, đầu thập niên 1990, Nguyễn Ánh 9 có viết thêm một số ca khúc nữa như Tình Yêu Đến Trong Giã Từ, Mênh Mông Tình Buồn, Cho Người Tình Xa đặc biệt là chuỗi 3 bài hát có phần liên quan đến nhau: Cô Đơn, Bơ Vơ và Tiếng Hát Lạc Loài.
Năm 2006, Nguyễn Ánh 9 cùng với hai nhạc sĩ tiền bối là Xuân Tiên và Thanh Sơn xuất hiện trong chương trình Paris By Night 83 - Những Khúc Hát Ân Tình - ông đã tập dượt cho Khánh Ly ca khúc Mùa Thu Cánh Nâu và cũng tập cho các ca sĩ Bằng Kiều, Lương Tùng Quang, Trần Thái Hòa, Minh Tuyết, Ngọc Liên, Angela Trâm Anh ca khúc Tình Khúc Chiều Mưa để trình diễn trong chương trình này. Lúc này ông đã 66 tuổi, trong năm đó ông từng chia sẻ rằng nếu một ngày nào đó ông không còn nữa, thì ông chỉ mong khán giả nhớ đến một bài hát mà ông yêu nhất và trân trọng nhất, đó là bài Cô Đơn. Ngoài ra, ông còn được vinh danh trong chương trình Con Đường Âm Nhạc tổ chức tại Sài Gòn vào cuối năm 2010.
Vào ngày 24 tháng 8 năm 2013, trong một cuộc phỏng vấn, ông đã đưa ra nhận định về âm nhạc Việt Nam hiện nay cùng với nhận xét về những giọng ca đang nổi tiếng trong nước hiện nay, trong đó có nhận định về Đàm Vĩnh Hưng như sau:
"Đàm Vĩnh Hưng hát bài Ai Đưa Em Về của tôi, tôi bảo 'Con đừng hát bài của bố nữa, tội nghiệp bố lắm’. Tôi không thích, tôi nói thẳng luôn. Đàm Vĩnh Hưng nói ‘nhưng con thích hát nhạc bố...', tôi nói ‘nhưng con không nên hát nhạc của bố thì hay hơn. Thật ra, giọng Đàm Vĩnh Hưng nửa Nam nửa Bắc, cách thức hát cũng không có và lối hát cũng vậy. Hồi xưa, Đàm Vĩnh Hưng mà đi hát thì chỉ xứng là ca sỹ loại C hát lót chứ không được vào hạng ca sỹ chính của phòng trà đâu!"
Đàm Vĩnh Hưng sau khi nghe được những lời nhận xét của nhạc sĩ về giọng hát của anh, đã viết một lá tâm thư dài hơn 1300 chữ gửi đến ông, trong đó có một đoạn quy chụp ông là "ngụy quân tử". Khi nội dung lá thư được công bố, dư luận đã phản ứng rất mạnh mẽ, chỉ trích sâu sắc hành động không tôn trọng bề trên của nam ca sĩ và ủng hộ ý kiến của Nguyễn Ánh 9 về giọng hát của "ông hoàng nhạc Pop" tự phong này. Khi Đàm Vĩnh Hưng đã hứng chịu đủ mọi ý kiến tiêu cực từ dư luận, anh đã chủ động tìm đến và hòa giải với Nguyễn Ánh 9.[3]
Cho đến những năm cuối đời, Nguyễn Ánh 9 vẫn biểu diễn, tham gia một số đêm nhạc của ca sĩ Ánh Tuyết. Ông thường chơi dương cầm hàng tuần tại khách sạn Sofitel Plaza Saigon. Năm 2015, Nguyễn Quang tổ chức đêm nhạc Nguyễn Ánh 9 tại Hà Nội, ngay sau sinh nhật lần thứ 75 của ông.[2]
Ngày 20 tháng 3 năm 2016, nhạc sĩ nhập viện sau khi có dấu hiệu khó thở và mệt mỏi. Con trai ông là nhạc sĩ Nguyễn Quang khi ấy đã sang Hoa Kỳ để phụ trách việc phát hành album cho con gái của ca sĩ Thanh Mai là Fatima - trước khi Nguyễn Quang lên đường thì ông vẫn còn khỏe mạnh. 14 giờ ngày 14 tháng 4, nhạc sĩ qua đời sau một thời gian dài điều trị bệnh tim và phổi, bốn tháng rưỡi sau khi bước sang sinh nhật lần thứ 76 của mình.
Post-mortem[]
Ngay sau khi nhận được tin nhạc sĩ qua đời, trung tâm Thúy Nga đã đăng tải phần giới thiệu Nguyễn Ánh 9 trong PBN 83 cũng như album TNCD384 - Cô Đơn trên YouTube để tưởng nhớ đến ông. Sang tháng 4 năm 2017, nhân dịp giỗ đầu của Nguyễn Ánh 9, Nguyễn Quang tổ chức thêm ba đêm nhạc để tưởng nhớ đến cố nhạc sĩ, trong đó có hai đêm nhạc được tổ chức tại phòng trà và liveshow thứ ba được tổ chức tại Hà Nội.[4]
Tháng 12 năm 2023, nhạc sĩ Nguyễn Quang sử dụng tiếng đàn của Nguyễn Ánh 9 với nhạc phẩm Tình Khúc Chiều Mưa trước khi thực hiện màn độc tấu dương cầm của mình - màn độc tấu này được nối tiếp bởi phần trình diễn ca khúc Lặng Lẽ Tiếng Dương Cầm của Ý Lan trong chương trình Paris By Night 137 - 40 Năm Hành Trình (Phần 2): Tác Giả & Tác Phẩm.[5]
Di sản để lại[]
"Nhạc của ông Nguyễn Ánh 9 là dòng nhạc mới, không trẻ lắm mà cũng không già lắm, ông có khuynh hướng đi theo nhạc Pháp nhiều, như cái bài “Không” được viết giống như nhạc của Pháp, điều đó cũng dễ hiểu vì ông là học chương trình Tây.
Chuyện ông ra đi đột ngột, đó là sự mất mát lớn đối với giới yêu âm nhạc, vì ông là một trong vài cây đại thụ của nền âm nhạc Việt Nam còn lại hiện nay.
Kỷ niệm giữa nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 và trung tâm Thúy Nga thì có rất nhiều, đã có một vài tác phẩm chúng tôi mời ông và nhạc sĩ Thanh Sơn thu hình chung…"
- Giáo sư Tô Văn Lai phát biểu về Nguyễn Ánh 9 sau khi nhạc sĩ qua đời.[6]
Nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 đã để lại trên dưới 30 ca khúc trong suốt sự nghiệp âm nhạc của mình.
- Ai Đưa Em Về
- Biệt Khúc
- Bơ Vơ
- Buồn Ơi Chào Mi
- Chia Phôi
- Cho Người Tình Xa
- Cô Đơn
- Đêm Tình Yêu
- Hạnh Phúc Ngọt Ngào
- Không
- Không 2
- Kỷ Niệm
- Lặng Lẽ Tiếng Dương Cầm
- Lối Về
- Màu Tím Tình Yêu
- Mẹ Việt Nam Ơi, Chúng Con Vẫn Còn Đây (thơ: Hoàng Phong Linh)[6]
- Mênh Mông Tình Buồn
- Một Lời Cuối Cho Em
- Mùa Hè 42 (viết lời Việt)
- Mùa Thu Cánh Nâu
- Ngày Xưa Có Mẹ (ý thơ: Mặc Lan)
- Tiếng Hát Lạc Loài (Cô Đơn 3)
- Tình Khúc Chiều Mưa
- Tình Yêu Đến Trong Giã Từ
- Trọn Kiếp Đơn Côi
- Trôi Theo Dòng Đời (nhạc phim Nợ Đời)
- Xin Đừng Nói Yêu Tôi
- Xin Như Làn Mây Trắng
Ngoài ra, con trai của nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 là Nguyễn Quang sau này đã trở thành một nhạc sĩ hòa âm, đồng thời con dâu ông là Chu Thị Hồng Anh cũng là một doanh nhân đồng thời là một người có tâm hồn nghệ thuật.[7] Tên của ông đã được đặt cho phòng trà do hai vợ chồng làm chủ tại số 33/1D đường Đặng Văn Ngữ, phường 10, quận Phú Nhuận tại Sài Gòn.
Những lần nhạc của Nguyễn Ánh 9 xuất hiện trong các chương trình Paris By Night[]
STT | PBN số | Tên phần trình diễn | Ca sĩ thể hiện | Ghi chú |
---|---|---|---|---|
1 | 11 | Không | Công Thành, Lyn | Lần đầu tiên nhạc của Nguyễn Ánh 9 được sử dụng trong một chương trình Paris By Night. |
2 | 20 | Ai Đưa Em Về | Như Mai, ban nhạc The Magic | Ca khúc này là một phần của LK Người Tình Và Mùa Thu. |
3 | Cô Đơn | Phi Khanh | ||
4 | 24 | Không | Thái Châu, Elvis Phương, Duy Quang | Ca khúc này là một phần của LK Không. |
5 | 39 | Không 2 | Bảo Hân, Lynda Trang Đài, Tommy Ngô | |
6 | Ai Đưa Em Về | Lay Minh, Thiên Kim, Khánh Hoàng | ||
7 | 50 | Không | Trúc Linh, Trúc Lam | |
8 | 83 | Tình Yêu Đến Trong Giã Từ | Hồ Lệ Thu | |
9 | Không | Elvis Phương | ||
10 | Mùa Thu Cánh Nâu | Khánh Ly | ||
11 | Ai Đưa Em Về | Lương Tùng Quang, Ngọc Liên | ||
12 | Buồn Ơi, Chào Mi | Bằng Kiều | ||
13 | Biệt Khúc | Khánh Hà | ||
14 | Bơ Vơ | Lưu Bích | ||
15 | Một Lời Cuối Cho Em | Thế Sơn | ||
16 | Trọn Kiếp Đơn Côi | Nguyễn Hưng | ||
17 | Tình Khúc Chiều Mưa | Bằng Kiều, Lương Tùng Quang, Trần Thái Hòa, Minh Tuyết, Ngọc Liên, Angela Trâm Anh | ||
18 | Cô Đơn | Trần Thu Hà | Nguyễn Ánh 9 đệm đàn piano trong phần trình diễn này. | |
19 | 100 | Một Lời Cuối Cho Em | Thế Sơn, Thu Phương | |
20 | 104 VIP | Buồn Ơi Chào Mi | Ngọc Anh | |
21 | Không | Thanh Hà | ||
22 | 109 VIP | Lương Tùng Quang | ||
23 | TVH | Tình Yêu Đến Trong Giã Từ | Hoàng Mỹ An | |
24 | 134 | Buồn Ơi Chào Mi | Tuấn Ngọc, Thanh Hà | |
25 | 137 | Tình Khúc Chiều Mưa | Nguyễn Ánh 9, Nguyễn Quang | Hoà tấu. |
26 | Lặng Lẽ Tiếng Dương Cầm | Ý Lan, Nguyễn Quang |
Đánh giá của Nguyễn Ánh 9 đối với các ca sĩ[]
"Việt Nam hiện tại chỉ có giải trí, không có nghệ thuật. Bây giờ, nhạc để xem nhiều hơn là để nghe. Người ta làm giải trí kiếm tiền, coi qua rồi bỏ chứ hiếm người tâm huyết làm nghệ thuật. Điều này khiến tôi buồn lắm vì con đường nghệ thuật của mình không có những người chung chí hướng để làm tốt vai trò nghệ sỹ." - nhận định của Nguyễn Ánh 9 về thị trường âm nhạc Việt Nam hiện nay.
Là một người am hiểu sâu sắc về âm nhạc, Nguyễn Ánh 9 đã đưa ra khá nhiều đánh giá và suy nghĩ của ông về những giọng ca mà ông đã từng gặp trong cuộc đời nghệ thuật của mình.
Ca sĩ | Điểm đánh giá dựa trên ý kiến của nhạc sĩ (thang điểm 10) | Ý kiến/ghi chú của nhạc sĩ |
---|---|---|
Lệ Thu | 10.0 | Lệ Thu là một giọng ca để đời. |
Thanh Thúy | 10.0 | Thanh Thúy là một giọng ca để đời. |
Thái Thanh | 11.0 | Thái Thanh là một giọng ca để đời. Ngoài ra, nhạc sĩ rất thích được đệm đàn cho Thái Thanh. |
Khánh Ly | 11.0 | Ông rất thích được đệm đàn cho Khánh Ly. |
Hồ Ngọc Hà | 3.0 | Giọng hát của Hồ Ngọc Hà rất yếu dù vũ đạo rất tốt. |
Thanh Lam | 7.0 | Giọng hát "đẹp" nhưng bị vướng vào kỹ thuật thanh nhạc, khiến nhạc cảm không có và thể hiện ca khúc Cô Đơn mà không thể biểu thị được cái chất "cô đơn" của nó. |
Mỹ Linh | 7.8 | Kỹ năng của Mỹ Linh tốt hơn Thanh Lam. |
Hồng Nhung | 8.5 | Kỹ năng của Hồng Nhung tốt hơn Mỹ Linh. Ngoài ra, nhạc sĩ thích giọng của Hồng Nhung hơn vì có để lại ấn tượng. |
Trần Thu Hà | 9.0 | Trần Thu Hà biết cách biểu lộ cảm xúc bên cạnh kỹ thuật hát tốt. |
Mỹ Tâm | 5.0 | Mỹ Tâm chỉ phù hợp với giới trẻ; có những ca khúc "hát không tới" và không để lại nhiều ấn tượng. |
Bằng Kiều | 8.3 | Bằng Kiều có giọng hát tốt nhưng lại cố gắng hát cao để không ai bắt chước được nên không được hay như Trần Thu Hà. |
Tuấn Ngọc | 11.0 | Tuấn Ngọc là giọng ca ưa thích của nhạc sĩ. Ông đánh giá cao tinh thần nhập vai của Tuấn Ngọc vào bài hát Buồn Ơi Chào Mi của mình. Nhạc sĩ cho rằng, dù tuổi tác khiến cho giọng ông không còn được như trước nhưng cảm xúc khi hát vẫn là thứ khiến cho khán giả nhớ đến nam danh ca nhiều nhất. |
Quang Dũng | 7.5 | Quang Dũng hát được vài bài của Trịnh Công Sơn chứ không phải là tất cả. |
Đàm Vĩnh Hưng | 2.5 | Đàm Vĩnh Hưng chỉ xứng đáng là ca sĩ hạng C/hát lót nếu như áp dụng những tiêu chuẩn trước năm 1975 để đánh giá, và nhạc sĩ hoàn toàn không thích nghe Đàm Vĩnh Hưng hát nhạc của mình cũng như các ca khúc nhạc vàng nói chung. Ngoài ra, hành động viết thư trách móc, chỉ trích nhạc sĩ là "ngụy quân tử" đã khiến Đàm Vĩnh Hưng mất điểm trầm trọng trước nhạc sĩ. |
Tuấn Hiệp | 7.0 | Tuấn Hiệp lúc trước hát tốt, ông thích nhưng giờ chạy theo hát nhạc vàng mà bị mất chất. |
Ánh Tuyết | 9.0 | Nhạc sĩ thích giọng hát của Ánh Tuyết và thường xuyên đệm đàn cho nữ ca sĩ này. |
Nguyên Thảo | 8.0 | Nguyên Thảo sẽ hát rất hay nếu như không bị gò bó vào kỹ thuật như Mỹ Linh. |
Hoàng Oanh | 10.0 | Nhạc sĩ đánh giá rất cao nỗ lực bảo quản những sản phẩm âm nhạc của mình sau năm 1975. |
Thông tin bên lề[]
- Tên thật của nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 khi rút gọn bớt tên đệm sẽ trùng với tên thật của vua Gia Long nhà Nguyễn (Nguyễn Ánh - đó cũng chính là dự định ban đầu của nhạc sĩ khi chọn bút danh), nhưng sau đó nhạc sĩ đã nhận ra rằng "Nguyễn Ánh" có 9 chữ cái và số 9 cũng là biểu tượng của sự may mắn theo quan niệm người phương Đông, và đó là lý do ông lấy bút danh Nguyễn Ánh 9 và dùng nó trong suốt sự nghiệp âm nhạc của mình mà không dùng thêm một bút danh nào khác.
- Nguyễn Ánh 9 có cùng ngày sinh với các ca sĩ Ý Lan, Dương Triệu Vũ và Angela Trâm Anh.
- Nguyễn Ánh 9 là nhạc sĩ duy nhất từng được trung tâm Thúy Nga thực hiện riêng một chương trình PBN chủ đề Tác giả & Tác phẩm mà có ít nhất một nhạc phẩm được phổ lời tiếng nước ngoài (ca khúc Không được phổ sang lời tiếng Nhật và được cố danh ca Đặng Lệ Quân trình bày).
Chú thích[]
- ↑ https://nhacxua.vn/cuoc-doi-va-su-nghiep-cua-nhac-si-nguyen-anh-9-tac-gia-cua-khong-buon-oi-chao-mi-tinh-khuc-chieu-mua/
- ↑ 2,0 2,1 https://vnexpress.net/con-trai-nguyen-anh-9-bo-toi-tung-ban-ve-xe-nuoi-gia-dinh-3209688.html
- ↑ Blog thành viên:Dattuannguyen94/NHẠC SĨ NGUYỄN ÁNH 9 ĐÁNH GIÁ THẲNG THỪNG VỀ CÁC CA SĨ VIỆT HIỆN NAY
- ↑ https://vnexpress.net/gia-dinh-nguyen-anh-9-chiu-lo-lam-dem-nhac-tuong-niem-ong-3566940.html
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=_Jx7CVHCf3A
- ↑ 6,0 6,1 https://www.nguoi-viet.com/giai-tri/Nghe-si-Quan-Cam-truoc-tin-nhac-si-Nguyen-Anh-9-qua-doi-5909/
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=Sf-0ADCrfO0