Lệ Thu là một trong những nữ ca sĩ tiêu biểu của làng tân nhạc Việt Nam trước năm 1975. Bà nổi tiếng với những ca khúc sáng tác bởi nhạc sĩ Phạm Duy: Nước Mắt Mùa Thu, Đừng Bỏ Em Một Mình, Ngậm Ngùi, Thuyền Viễn Xứ,... và những sáng tác của các nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, Cung Tiến, Phạm Đình Chương,...
Tiểu sử[]
Thời niên thiếu & nổi tiếng trước thập niên 1970[]
Bùi Thị Oanh, sinh ngày 16 tháng 7 năm 1943 tại Hải Phòng, nhưng trải qua thời thơ ấu ở Hà Đông. Bố mẹ Lệ Thu sinh được tất cả tám người con, nhưng 7 người con đầu đều qua đời vào năm lên 3 tuổi. Do đó Lệ Thu là người con duy nhất còn lại trong gia đình. Mẹ Lệ Thu là người vợ thứ hai, vì những khó khăn do người vợ cả gây nên, và năm 10 tuổi Lệ Thu cùng mẹ vào miền Nam sinh sống.
Trong khi đang theo học bậc trung học Pháp tại trường Les Lauriers, vào năm 1959, trong một lần đến phòng trà Bồng Lai nghe nhạc, do sự khuyến khích của bạn bè, Lệ Thu bước lên sân khấu trình bày nhạc phẩm Dang Dở. Ngay sau đó, ông chủ phòng trà đã mời Lệ Thu ký giao kèo biểu diễn. Cũng từ đó bà lấy nghệ danh Lệ Thu, trong một cuộc phỏng vấn, Lệ Thu trả lời là bà đột nhiên nảy ra ý tưởng về nghệ danh này. Sau khi nhận lời cộng tác với phòng trà Bồng Lai, Lệ Thu vẫn tiếp tục đi học - đúng hơn là giấu mẹ đi hát, nhưng một thời gian sau bà quyết định nghỉ học để theo đuổi con đường ca hát sau khi thân mẫu bà có vài lần nghe giọng ca của con gái mình trong phòng trà và đã được chủ phòng trà thuyết phục cho bà đi hát. Năm 1961, Lệ Thu vinh dự được nhạc sĩ Nguyễn Hiền chú ý tại phòng trà Kim Sơn và được nhạc sĩ viết tặng ca khúc Tìm Đâu.
Sau khi biểu diễn trong phòng trà Bồng Lai được một thời gian, Lệ Thu cộng tác với Trúc Lâm Trà Thất của nhạc sĩ Mạnh Phát và kế đó là vũ trường Tự Do vào năm 1962. Thời kỳ đó Lệ Thu thường trình bày những nhạc phẩm lời Pháp và Anh, nổi bật nhất là các bản như La Vie En Rose, A Certain Smile, La Mer, Love Is A Many Splendored Thing... Cũng thời gian đó bà thành hôn với một người đi học ở Pháp về tên Sơn. Sau cuộc hôn nhân đầu đổ vỡ, Lệ Thu kết hôn với ký giả Hồng Dương nhưng hai người chia tay sau khi có một con gái tên Thu Uyển.
Thập niên 1970[]
Lệ Thu dần nổi tiếng và trở thành một ca sĩ quan trọng của các vũ trường lớn ở Sài Gòn. Trong những năm 1968 đến 1971, tiếng hát Lệ Thu là một trong những yếu tố đưa khách đến với các vũ trường Queen Bee, Tự Do và Ritz. Năm 1968, Lệ Thu về cộng tác với chương trình Jo Marcel tại vũ trường Queen Bee. Ngoài việc đi hát hàng đêm bà còn ký giao kèo thu thanh băng nhạc cho Jo Marcel, khởi đầu cho một thời kỳ vàng son nhất trong cuộc đời đi hát. Đến giữa năm 1969, Lệ Thu cùng với chương trình Jo Marcel dời về vũ trường Ritz trên đường Trần Hưng Đạo. Năm 1970, Lệ Thu trở lại với vũ trường Tự Do cho đến khi vũ trường này bị đánh bom khủng bố hơn một năm sau, tức vào ngày 15 tháng 9 năm 1971. Bà đã may mắn sống sót vụ nổ nói trên.
Lệ Thu tham gia các chương trình ca nhạc trên các đài phát thanh Sài Gòn, đài Quân đội và Mẹ Việt Nam và thu âm cho nhiều băng nhạc. Cùng với Khánh Ly, Thái Thanh, Lệ Thu là một trong những ca sĩ nổi tiếng nhất của Sài Gòn cho tới 1975. Khoảng thời gian đó, Lệ Thu xuất hiện trong phim Chiếc Bóng Bên Đường.[1]
Trong sự kiện tháng 4 năm 1975, Lệ Thu quyết định ở lại Việt Nam vì còn mẹ, dù ngày 28 tháng 4 cô đã tới phi trường, bước chân đến máy bay nhưng rồi quay về. Lệ Thu gia nhập đoàn kịch Kim Cương để đi trình diễn. Thời gian đó Lệ Thu hát những ca khúc nhạc mới và cũng có những thành công như bài Hà Nội Niềm Tin Và Hy Vọng của Phan Nhân. Khoảng năm 1978, Lệ Thu có mở một hàng cà phê mang tên con gái út là Thu Uyển trên đường Phan Tôn, Tân Định với sự cộng tác của Thanh Lan và nhạc sĩ Lê Văn Thiện. Tới tháng 11 năm 1979, bà mới cùng con gái út vượt biển đến Pulau Bidong, sau đó bắt đầu định cư tại Mỹ vào giữa năm 1980. Hai năm sau hai người con gái lớn của Lệ Thu cũng vượt biên và đoàn tụ với Lệ Thu tại nam California.
Cuộc sống và sự nghiệp tại hải ngoại[]
Tại Hoa Kỳ, Lệ Thu tiếp tục đi hát, tái ngộ với khán giả trong một buổi trình diễn đặc biệt do Nam Lộc tổ chức tại Beverly Hills, sau đó cô cộng tác cùng các vũ trường như Tự Do, Làng Văn và Maxim's. Năm 1981, nữ danh ca thực hiện băng nhạc đầu tiên của mình ở hải ngoại mang tên Hát Trên Đường Tử Sinh. Tiếp theo là những băng Thu hát cho người gồm nhiều ca khúc đã gắn liền với tên tuổi của bà. Năm 1987, Lệ Thu xuất hiện lần đầu trong chương trình Paris By Night thứ tư, khi ấy bà đã 44 tuổi. Bà xuất hiện trở lại trong Paris By Night 30 vào năm 1995 và PBN 64 vào năm 2002 - trong khoảng thời gian từ năm 2003 đến 2006, bà được xuất hiện trong các chương trình Paris By Night khá thường xuyên, song song với việc cộng tác với trung tâm Asia. Bà được gặp lại nhạc sĩ Nguyễn Hiền trong chương trình Paris By Night 74 - Hoa Bướm Ngày Xưa thu hình gần cuối năm 2004.
Sau khi con cái trưởng thành và lập gia đình, Lệ Thu sống một mình ở thành phố Fountain Valley. Ngày 22 tháng 6 năm 2007, Lệ Thu tham gia chương trình đêm nhạc Trịnh Rơi Lệ Ru Người theo ý tưởng của Tib Hoàng, cháu gái Trịnh Công Sơn cùng với các ca sĩ Hồng Nhung, Mỹ Linh, Quang Dũng, Cẩm Vân, Thu Minh, Nguyên Thảo và đạo diễn Phạm Hoàng Nam. Ngày 26 tháng 6 năm 2009, Lệ Thu trở lại thăm Houston sau ba năm và cùng giọng ngâm Bạch Hạc tổ chức đêm nhạc thính phòng theo yêu cầu của khán thính giả ái mộ tại địa phương. Bà tiếp tục cộng tác với trung tâm Asia cho đến tận năm 2018.
Sau năm 2018, hầu như bà ít hoạt động nghệ thuật. Trong thời gian gần đây nhất, bà đã thu hình một chương trình Thúy Nga Music Box với Phương Hồng Quế và Trần Thái Hòa cũng như một chương trình của Đài SBTN Những Ngày Xưa Thân Ái - bà thể hiện nhạc phẩm Bản Tình Cuối của Ngô Thụy Miên, cũng được coi là lần cuối cùng bà xuất hiện trên sân khấu.
Qua đời & post-mortem[]
Ngày 30 tháng 12 năm 2020, bà nhập viện trong tình trạng khẩn cấp và phải sử dụng máy trợ thở vì COVID-19. Sau một thời gian điều trị, bệnh tình của bà có thuyên giảm nhưng bệnh đã đột ngột tái phát và chuyển biến nặng, và nữ danh ca đã trút hơi thở cuối cùng vào lúc 19 giờ ngày 15 tháng 1 năm 2021 theo giờ Los Angeles, California, hưởng thọ 77 tuổi - cùng thời điểm trung tâm Thúy Nga đang thực hiện chương trình Paris By Night 131 - Xuân Hy Vọng. Sau đó trung tâm Thúy Nga đăng tải PBN Collection để tưởng nhớ bà.[2]
Tang lễ của bà được cử hành tại nhà thờ Công giáo Holy Spirits ngày 29 tháng 1 năm 2021. Ngày 28 tháng 2 năm 2021, 44 ngày kể từ ngày mất của nữ danh ca, trung tâm Thúy Nga đã công chiếu chương trình Thúy Nga Music Box #26 mà bà đã thu hình chung với Phương Hồng Quế và Trần Thái Hòa năm trước để tưởng nhớ đến bà.
Ngày 22 tháng 3 năm 2021, con gái đầu của bà là Trần Thị Cẩm Tú cũng qua đời vì bệnh ung thư.[3]
Sự nghiệp ca hát[]
Xuất hiện trong các chương trình Paris By Night[]
| STT | PBN số | Tên phần trình diễn | Tác giả | Thể hiện với | Ghi chú |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 4 | Thung Lũng Chim Bay | Việt Dzũng | solo | Phần trình diễn đánh dấu lần đầu tiên Lệ Thu xuất hiện trên sân khấu Paris By Night. |
| 2 | 30 | Thuyền Viễn Xứ | Phạm Duy | ||
| 3 | 64 | Chiếc Lá Cuối Cùng | Tuấn Khanh | ||
| 4 | 70 | Xin Còn Gọi Tên Nhau | Trường Sa | ||
| 5 | 72 | Nước Mắt Mùa Thu | Phạm Duy | ||
| 6 | 74 | Mái Tóc Dạ Hương | Nguyễn Hiền | ||
| 7 | 77 | Hải Ngoại Thương Ca | Nguyễn Văn Đông | ||
| 8 | Lời Cảm Ơn | Ngô Thụy Miên, Hạ Đỏ Chung Bích Phượng | Khánh Ly, Hoàng Oanh, Tuấn Ngọc, Khánh Hà, Như Quỳnh, Minh Tuyết, Bằng Kiều, Thu Phương, Lưu Bích, Nguyễn Hưng, Thủy Tiên, Bảo Hân, Lương Tùng Quang, Thế Sơn, Trần Thái Hòa, Quang Lê, Như Loan, Loan Châu, Tâm Đoan, Hồ Lệ Thu, Vân Quỳnh, Dương Triệu Vũ, Hương Thủy, Chí Tài, Adam Hồ, Mai Lan, Mỹ Huyền, Kiều Linh | ||
| 9 | 81 | Chiều Tím | Đan Thọ, thơ: Đinh Hùng | solo | Nằm trong LK Âm Nhạc Không Biên Giới. |
Xuất hiện trong các chương trình Thúy Nga Music Box[]
| STT | TNMB số | Tên phần trình diễn | Tác giả | Thể hiện với |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 26 | Trăng Sơn Cước | Văn Phụng, Văn Khôi | Phương Hồng Quế, Trần Thái Hòa |
| 2 | Xin Còn Gọi Tên Nhau | Trường Sa | solo | |
| 3 | Chiều Tím | Đan Thọ, thơ: Đinh Hùng | ||
| 4 | Mưa Sài Gòn, Mưa Hà Nội | Phạm Đình Chương, thơ: Hoàng Anh Tuấn | Phương Hồng Quế, Trần Thái Hòa |
Xuất hiện trong các chương trình đặc biệt & sự kiện khác[]
| STT | Tên chương trình | Tên phần trình diễn | Tác giả | Thể hiện với |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Thúy Nga Video 32 - Mùa Xuân Nào Ta Về | Rồi Đây Anh Sẽ Đưa Em Về Nhà | Phạm Duy | solo |
Album[]
Tính đến nay, Lệ Thu đã cho phát hành hơn 20 album.
Thư viện ảnh[]
Thông tin bên lề[]
- Nghệ danh Lệ Thu có nghĩa là "nước mắt mùa thu", và nó cũng chính là tên của một trong những ca khúc của nhạc sĩ Phạm Duy đã làm nên tên tuổi của bà.
- Lệ Thu là nữ nghệ sĩ lớn tuổi nhất xuất hiện trong chương trình Thúy Nga Music Box ở tuổi 77 trước khi bà qua đời.
- Lệ Thu là nghệ sĩ thứ hai và là nữ nghệ sĩ đầu tiên từng cộng tác với trung tâm Thúy Nga mà đã qua đời vì COVID-19, trước đó là Christophe/Daniel Bevilacqua.
- Lệ Thu là nghệ sĩ duy nhất cộng tác với trung tâm Asia khi thu hình bắt đầu từ chương trình đầu tiên và lần cuối là số 82 - tức chương trình đại nhạc hội cuối cùng của trung tâm.