Lê Uyên Phương là một nhạc sĩ nhạc trữ tình trước và sau năm 1975 tại Việt Nam và hải ngoại. Ông nổi tiếng với những sáng tác như Dạ Khúc Cho Tình Nhân, Tình Khúc Cho Em, Vũng Lầy Của Chúng Ta, Lời Gọi Chân Mây,...
Tiểu sử[]
Lê Minh Lập sinh ngày 2 tháng 2 năm 1941 và lớn lên tại Đà Lạt. Cha của ông vốn họ Phan, nhưng vì cuộc cách mạng của Phan Bội Châu nên phải đổi thành họ Lê; mẹ là Công Tôn Nữ Phương Nhi - con gái thứ chín của vua Thành Thái. Do giấy tờ bị thất lạc trong thời chiến tranh nên ông phải làm lại giấy khai sinh hai lần, nhân viên làm giấy tờ nhầm thành Lê Minh Lộc rồi Lê Văn Lộc. Nghệ danh Lê Uyên Phương là ông lấy chữ Phương trong tên mẹ, cùng với chữ Uyên tên người bạn gái đầu tiên mà ghép thành.
Năm 19 tuổi, Lê Uyên Phương sáng tác tác phẩm đầu tay của mình, tựa đề Buồn Đến Bao Giờ tại Pleiku - từ dạo đó, ông bắt đầu sáng tác nhạc và cho 10 sáng tác của ông vào thời gian này vào tập nhạc đầu tay mang tên Yêu Nhau Khi Còn Thơ. Bảy năm sau, nhạc sĩ gặp một cô gái gốc Hoa tên là Lâm Phúc Anh mới 15 tuổi, để rồi bắt đầu một cuộc tình định mệnh - khi ấy Lâm Phúc Anh là con gái của một thương nhân gốc Hoa và được gửi lên Đà Lạt học. Nhà Lê Uyên Phương và nơi Lâm Phúc Anh ở kề sát nhau – số 18 và 22 Võ Tánh (nay là đường Bùi Thị Xuân) – Đà Lạt. Hai người quen rồi kết hôn vào năm 1968. Được biết, hầu hết những ca khúc sau này của ông đều được viết để dành tặng cho phu nhân của mình, trong đó có nhiều bài nhạc nói lên cảm giác hạnh phúc và chia lìa trong tình yêu vì từ khi mới nảy sinh tình cảm với Lâm Phúc Anh, bản thân ông đã mắc một căn bệnh lạ mà không biết ông sẽ ra đi lúc nào trong khi Lâm Phúc Anh là một người con gái đang chuẩn bị bước vào độ tuổi đẹp nhất của đời người, chính vì vậy nên ông rất nặng tình với người con gái ấy.
Mùa xuân năm 1970, nhà thơ Đỗ Quý Toàn từ Sài Gòn lên Đà Lạt họp với anh em hướng đạo sinh. Người thân của Lê Uyên Phương cho ông Toàn nghe một băng cassette mà Lê Uyên Phương thu tại nhà. Ông Toàn giật mình nói với người thân rằng làm sao thu xếp để ông Toàn gặp Lê Uyên Phương vào ngày hôm sau. Lần gặp ấy, ông Toàn nói với anh: “Bất cứ lúc nào anh xuống Sài Gòn thì gặp tôi”. Trong kỳ nghỉ Tết, Lê Uyên Phương cùng vợ xuống Sài Gòn và gặp lại Đỗ Quý Toàn. Đỗ Quý Toàn giới thiệu Lê Uyên Phương cho nhà báo Đỗ Ngọc Yến, một người hoạt động phong trào văn nghệ sinh viên. Ông Yến tổ chức cho Lê Uyên Phương buổi biểu diễn đầu tiên tại Trường Quốc gia Âm nhạc và Kịch nghệ. Lúc đó, có nhiều phóng viên hỏi Lê Uyên Phương là ai? Ông buột miệng chỉ vợ rồi nói: “Đây là Lê Uyên. Còn tôi là Phương”. Từ đó Lâm Phúc Anh gắn liền với nghệ danh Lê Uyên. Lúc hai người song ca được gọi là Lê Uyên & Phương.
Từ dạo đó, Trong vòng 19 ngày, đôi đôi vợ chồng Lê Uyên & Phương biểu diễn liên tục các show cho sinh viên Văn khoa, Luật khoa, Sư Phạm, Y Khoa, rồi tới Đài Truyền hình Việt Nam lẫn quán cà phê Con Nai Vàng của nhạc sĩ Cung Tiến. Nhờ vậy, Lê Uyên & Phương có được hợp đồng biểu diễn tại 5 phòng trà Sài Gòn, mỗi đêm hát thù lao là 5000 đồng cho mỗi điểm biểu diễn 3 bài trong vòng bốn năm. Những ca khúc của nhạc sĩ được giới trẻ Sài Gòn đón nhận rất nhiều, và nhạc sĩ Phạm Duy đã nhận xét rằng nhạc của Lê Uyên Phương như là tiếng nói tuyệt vọng của một thế hệ thanh xuân trong trẻo, muốn được sống để yêu đương trong thanh bình nhưng lại bế tắc trước thực tại. Cũng vào đầu thập niên 1970, Lê Uyên Phương phát hành tiếp tập nhạc thứ hai mang tên Khi Loài Thú Xa Nhau; năm 1973, ông lại phát hành thêm tập nhạc Bầu Trời Vẫn Còn Xanh.
"Chỉ một lần nghe, ta cũng có thể cảm thấy ngay đó là những khúc ca được sáng tác với cảm hứng âm nhạc đích thực, nhưng đó là một cảm giác không làm dáng và cũng không làm ra quá đáng, mà độ lượng, như là cố ý cầm lại vừa với tầm ngậm ngùi, ngao ngán của kiếp sống… Tiếng nói mới đó, những “chansons de sanglot” đó, không biểu tỏ gì khác hơn là hạnh phúc ái tình giống như một hòn đảo mịt mù sương trong cơn giông thời đại. Bởi vậy mà ta nghe thấy nhiều đau đớn, nhiều nức nở đến thế. Chẳng phải là niềm đau mê man, mà là niềm đau sáng suốt: mắt mở thật lớn, ta nhìn nó đi thẳng vào tim ta đau nhói. Đó là tại sao những melodies đau đớn của PHƯƠNG – nơi ta có lẽ đã bắt lại được một machochisme huy hoàng – luôn luôn ở mode majeur. Cái “buồn majeur” là cái buồn sâu thẳm nhất trong âm nhạc có chủ âm. Và đó chính là “thú đau thương” đơn và thuần vậy…" - nhạc sĩ Cung Tiến viết về Lê Uyên Phương ở bìa sau một trong hai tập nhạc của ông.
Sau biến cố 30 tháng 4 năm 1975, vợ chồng nhạc sĩ Lê Uyên Phương ở lại Việt Nam theo yêu cầu của chính nhạc sĩ vào ngày 22 tháng 4 và vào năm 1979, hai người vượt biên và định cư tại miền nam California, Hoa Kỳ. Năm 1983, ông cho ra đời tập nhật ký kèm theo thơ và các ca khúc mang tên Biển, Kẻ Phán Xét Cuối Cùng.
Năm 1984, Lê Uyên bị trúng đạn lạc từ hai băng đảng thanh toán nhau nên phải ngừng biểu diễn trên các sân khấu ca nhạc hải ngoại. Khoảng thời gian sau tai nạn đó, cả hai lặng yên sắp xếp lại cuộc sống chứ không phải chia tay như nhiều lời đồn thổi. Năm 1988, Lê Uyên Phương phát hành tập nhạc Trái Tim Kẻ Lạ.
Đến năm 1990, Lê Uyên mới trở lại sân khấu với tiết mục trong chương trình Paris By Night số 11, và cũng trong năm đó, nhạc sĩ đã cho ra đời một tập truyện & tùy bút mang tên Không Có Mây Trên Thành Phố Los Angeles.
Năm 1995, ông xuất hiện trong các chương trình ASIA trong những số đầu tiên, năm tiếp theo ông xuất hiện trong Paris By Night 36 - In Houston với ca khúc Trên Da Tình Yêu cùng với Lê Uyên.[1]
Năm 1999, ông xuất hiện lần cuối cùng trên sân khấu Asia với ca khúc Dạ Khúc Cho Tình Nhân trong ASIA 24 - ASIA in Las Vegas. Lúc này sức khỏe của ông đã sa sút vì ung thư phổi. Ông qua đời vào ngày 29 tháng 6 năm 1999 tại bệnh viện Đại học California tại Irvine, gần năm tháng sau sinh nhật lần thứ 58 của mình.
Di sản để lại[]
Nhạc sĩ Lê Uyên Phương đã để lại cho hậu thế rất nhiều những tác phẩm trữ tình được đón nhận ở cả hải ngoại lẫn trong nước. Mỗi ca khúc của ông đều là một trang trong câu chuyện tình vĩ đại giữa ông và ca sĩ Lê Uyên trong âm nhạc Việt Nam.
- Bài Ca Hạnh Ngộ
- Bên Đồi Lau Xanh (thơ: Thái Tú Hạp)
- Bên Hồ Than Thở
- Bông Hồng Cho Người Ngã Ngựa (thơ: Nguyễn Hoàng Đoan)
- Buồn Đến Bao Giờ
- Chiều Phi Trường
- Cho Lần Cuối
- Có Được Cuộc Đời
- Còn Nắng Trên Đồi
- Dạ Khúc Cho Tình Nhân
- Đá Xanh
- Để Lại Cho Em (thơ: Hoàng Khởi Phong)
- Đêm Chợ Phiên Mùa Đông
- Đôi Khi Hạnh Phúc Buồn
- Đưa Người Tuyệt Vọng
- Hãy Ngồi Xuống Đây
- Hết Rồi Những Ngày Vui
- Khi Xa Sài Gòn (thơ: Kim Tuấn)
- Không Nhìn Nhau Lần Cuối
- Khúc Hát Nhân Tình (thơ: Phong Vũ)
- Kỷ Niệm Trong Chiều
- Là Giọt Máu Bầm Trong Trái Tim Tôi
- Loài Hươu Đa Cảm (thơ: Dã Dương)
- Lời Gọi Chân Mây
- Mắt Biếc Xanh Và Ngực Tôi (thơ: Huy Tưởng)
- Một Dạ Hội Buồn
- Một Ngày Vui Mùa Đông
- Nàng Đã Bỏ Quên
- Nàng Đã Đến Với Tôi
- Ngồi Lại Trên Đồi
- Người Đã Cho Người
- Nỗi Buồn Dâng Hiến
- Ở Đây Thôi Ở Đây Đành (thơ: Trịnh Cung)
- Tình Khúc Cho Em
- Tôi Đứng Trên Đồi Mây Trổ Bông (thơ: Phạm Công Thiện)
- Tôi Muốn Tin, Tôi Muốn Yêu Cuộc Đời (thơ: Nguyễn Xuân Thiệp)
- Trên Da Tình Yêu
- Uống Nước Bên Bờ Suối
- Vũng Lầy Của Chúng Ta
- Yêu Nhau Trong Phận Người
Xuất hiện trong các chương trình Paris By Night[]
Nhạc sĩ Lê Uyên Phương chỉ xuất hiện một lần duy nhất trong Paris By Night 36 - In Houston với ca khúc Trên Da Tình Yêu thể hiện cùng với Lê Uyên.
Những lần nhạc của Lê Uyên Phương được sử dụng trong các chương trình Paris By Night[]
| STT | PBN số | Tên phần trình diễn | Ca sĩ thể hiện | Ghi chú |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 18 | Uống Nước Bên Bờ Suối | Tuấn Ngọc, Thái Thảo | Lần đầu tiên nhạc của Lê Uyên Phương xuất hiện trong các chương trình Paris By Night. |
| 2 | 25 | Cho Lần Cuối | ||
| 3 | 36 | Trên Da Tình Yêu | Lê Uyên & Phương | |
| 4 | 54 | Chiều Phi Trường | Don Hồ, Nguyễn Hưng, Thế Sơn | |
| 5 | 63 | Tình Khúc Cho Em | Như Quỳnh, Loan Châu, Trúc Lam, Trúc Linh, Lynda Trang Đài, Châu Ngọc, Bảo Hân, Tú Quyên, Như Loan, Tracy Phạm | Lần đầu tiên nhạc của Lê Uyên Phương được dùng trong một tiết mục trình diễn thời trang. |
| 6 | 65 | Bài Ca Hạnh Ngộ | Tuấn Ngọc, Thái Thảo | |
| 7 | 105 | Dạ Khúc Cho Tình Nhân | Thu Phương | |
| 8 | 109 | Vũng Lầy Của Chúng Ta | Trần Thái Hòa, Thanh Hà | |
| 9 | 112 | Một Ngày Vui Mùa Đông | Trần Thái Hòa, Ngọc Anh | |
| 10 | 136 | Cho Lần Cuối | Họa Mi, Sơn Ca, Hương Lan (phụ diễn: Nhạc sĩ Võ Hoài Phúc, nhạc sĩ Vĩnh Tâm, Trang Thư, Ánh Bùi, Nguyễn Phúc và Gia Linh) | |
| 11 | Không Nhìn Nhau Lần Cuối | Lê Uyên |
Thư viện ảnh[]
Thông tin bên lề[]
- Khi trung tâm Thúy Nga sử dụng nhạc của Lê Uyên Phương trong chương trình PBN 136 mà có sự trở lại của phu nhân ông, hai ca khúc được sử dụng có tựa đề kết thúc bằng hai chữ "...Lần Cuối".