Dalena là một ca sĩ người Mỹ đến từ Florida. Cô nổi tiếng trong cộng đồng người Việt hải ngoại vào thập niên 1990 với khả năng hát nhạc Việt cùng với Lyn, phu nhân của ca sĩ Công Thành.
Tiểu sử[]
Dalena Morton sinh ngày 29 tháng 9 năm 1964 tại Muncie thuộc tiểu bang Indiana trong một gia đình trung lưu có 7 người con. Năm 1967, gia đình Dalena chuyển sang sinh sống tại Orlando thuộc tiểu bang Florida.
Dalena đã tiếp xúc với âm nhạc từ khi còn rất trẻ. Lần đầu tiên Dalena đi hát là khi bản thân đã trình diễn nhạc phẩm Jesus Loves Me cho một lớp học của mẹ mình. Những năm sau đó, cô tiếp tục hát ở nhà thờ. Cô còn bắt đầu tự học guitar mà không cần đọc nốt nhạc. Khi mới 16 tuổi, Dalena bắt đầu đi hát tại một nhà hàng nhỏ mang tên The Garden Spot Café, và sau đó, cô lại có một việc làm khác tốt hơn tại People's Place - một nhà hàng sang trọng tại Orlando. Ở một thời điểm nào đó, Dalena cũng có làm việc với công việc nhân viên phân phối vé tại công viên giải trí Disney World tại California và từng được du khách phát hiện đã nói tiếng Quảng Đông - được biết, cô từng thuê các băng hình phim Hoa ngữ về và cô tình cờ ghi nhớ các câu thoại trong đó.[1]
Năm 1986, Dalena có duyên được học đàn guitar của người thầy gốc Việt sống ở Hoa Kỳ, quê ở Trà Vinh, từ đó cô được làm quen với các làn điệu dân ca Việt Nam. Ngay lập tức, cô say mê học đàn và bắt đầu tìm hiểu nội dung của những ca khúc tiếng Việt. Ban đầu cô gái người Mỹ này phải phiên âm từng chữ cái, cộng thêm vài hàng ghi chú bằng Anh ngữ.[2] Cô nhớ lời bằng cách nghe một bài nhạc nhiều lần bằng tai nghe chụp tai (headphone), và cô từng nói rằng mình đã từng ngủ gật trong lúc nghe chúng.[1]
"Tôi quyết định tập hát nhạc Việt từ năm 1990. Lúc mới tập, tôi không biết ngân theo giai điệu nhạc Việt, nên nghe có vẻ khô khan, nhưng rồi nhờ sưu tầm và thường xuyên nghe CD của các ca sĩ trẻ, tôi đã học được cách hát truyền cảm hơn. Năm 1992, tôi gây được chú ý qua album hát chung với Tuấn Ngọc, Đức Huy, Thái Châu, Don Hồ, Hương Lan... Ban đầu người ta xem tôi hát vì hiếu kỳ, nhưng về sau, họ tin rằng có một người con gái Mỹ thực sự mang lại không khí ấm áp, dễ chịu cho người nghe qua chất giọng rất Việt Nam."
- Dalena nói về việc mình đã tiếp cận với các tác phẩm nhạc Việt.
Năm 1991, thông tin về một cô gái tóc vàng người Mỹ có ngoại hình hoàn toàn là người Tây nhưng hát nhạc Việt rất truyền cảm đã lan rộng trong cộng đồng người Việt ở California, thời điểm này Dalena bắt đầu hát nhạc Việt Nam trong một số đám cưới của người Việt, sau đó được mời hát ở phòng trà Ritz của nhạc sĩ Ngọc Chánh và sau này được trung tâm Thúy Nga mời cộng tác và được xuất hiện trong chương trình Paris By Night thứ 15 với ca khúc Lệ Đá. Cô cộng tác liên tục với trung tâm trong suốt năm năm, cho đến chương trình Paris By Night thứ 36 thu hình tại Houston, Texas với nhạc kịch Romeo & Juliet, một tiết mục mà sau này được gọi là đã đưa tên tuổi Thúy Nga vượt xa khỏi giới hạn văn nghệ Việt Nam - từ sau chương trình này, cô cũng tham gia trong nhiều chương trình và sản phẩm âm nhạc của nhiều trung tâm băng nhạc lớn thời bấy giờ như Làng Văn, Hải Âu, Người Đẹp Bình Dương,…
Xuyên suốt thập niên 1990, Dalena được biết là có sáng tác một số ca khúc nhạc Công giáo (Christian) và đã thu âm 9 album nhạc với thể loại này tính đến năm 1996. Một trong những sáng tác của cô, Eden, sau đó được nhạc sĩ Bảo Chấn viết lời Việt và đặt tựa Phố Mùa Đông.[2] Năm 1993, Dalena từng sang Nga một lần sau khi Liên Xô tan rã và biểu diễn cho người Việt sống tại đây.[1]
Năm 2003, Dalena đặt chân đến Việt Nam lần đầu tiên và tham gia chương trình Ấn tượng Sài Gòn 3 của trung tâm Rạng Đông. Trong lần ghé thăm Việt Nam này, Dalena có ghé thăm Trung tâm nuôi dưỡng bảo trợ trẻ em Gò Vấp.[3]
Năm 2007, Dalena xuất hiện trong chương trình ASIA số 55, song ca với Anh Khoa nhạc phẩm Dư Âm của Nguyễn Văn Tý. Ngày 17 tháng 11 năm 2007, Dalena xuất hiện trong một đêm nhạc mang tên Đêm Tạ Ơn tại Virginia[4], và kể từ sau đợt trình diễn đó, không ai biết Dalena có còn đi theo con đường âm nhạc nữa không.
Sự nghiệp âm nhạc[]
Xuất hiện trong các chương trình Paris By Night[]
STT | PBN số | Tên phần trình diễn | Tác giả | Thể hiện với | Ghi chú |
---|---|---|---|---|---|
1 | 15 | Lệ Đá | Trần Trịnh, thơ: Hà Huyền Chi | solo | Phần trình diễn đánh dấu lần đầu tiên Dalena xuất hiện trên sân khấu Paris By Night. |
2 | 16 | Cỏ Úa | Lam Phương | ||
3 | Lời Cuối Cho Người Tình | Nguyễn Vũ | Elvis Phương | ||
Mảnh Tình Thương | Mạnh Giác | ||||
Định Mệnh | Song Ngọc | ||||
4 | 17 | Biệt Ly | Dzoãn Mẫn | solo | |
5 | Ngày Tân Hôn | Lời Việt: Phạm Duy | Anh Khoa | ||
6 | 18 | Đến Với Anh Đêm Nay | Thái Tài | ||
7 | Chúa Ra Đời - O Holy Night | Lời Việt: Anh Linh | solo | ||
8 | 19 | Giọt Mưa Trên Lá | Phạm Duy | solo | |
9 | 20 | Mưa Trên Biển Vắng | Lời Việt: Nhật Ngân | ||
10 | 21 | Niệm Khúc Cuối | Ngô Thụy Miên | ||
11 | 22 | Một Mình | Lam Phương | ||
12 | 23 | LK Đưa Nhau Vào Cõi Ân Tình | Nhiều tác giả | Lilian, Duy Hạnh, Phương Khanh, Ngọc Huệ, Don Hồ, Ý Nhi, Lynda Trang Đài | |
13 | LK Lạnh Trọn Đêm Mưa | Ngọc Huệ, Don Hồ, Hằng Nga, Duy Hạnh, Lilian, Huỳnh Thi | |||
14 | Lời Yêu Thương | Đức Huy | solo | ||
15 | 24 | Lòng Mẹ | Y Vân | ||
16 | Trình diễn áo dài - LK Bốn Mùa | Nhiều tác giả | Bảo Hân, Hương Thơ, Phi Phi, Jenny Loan, Ngọc Thúy, Mỹ Lan, Shayla | ||
17 | 25 | The Girl From Ipanema | solo | ||
18 | 26 | Trả Lại Anh | Đức Quỳnh | ||
19 | 27 | Em Mới Biết Yêu Đã Biết Sầu | Văn Phụng | ||
20 | 28 | Duyên Kiếp | Lam Phương | ||
21 | 29 | Nhạc kịch "Phantom Of The Opera" | Henry Chúc | ||
22 | Giọng Ca Dĩ Vãng | Bảo Thu | Anh Khoa | ||
23 | 30 | Tuổi Hồng | Phạm Duy | Chí Tài | |
24 | 31 | Lan Và Điệp | Mạc Phong Linh, Mai Thiết Lĩnh | solo | |
25 | Mộng Sầu | Trầm Tử Thiêng | Duy Quang | ||
26 | 32 | Đây Thôn Vĩ Dạ | Phạm Duy, thơ: Hàn Mặc Tử | solo | |
27 | 33 | Một Tình Yêu | Đức Huy | Henry Chúc | |
28 | Mùa Đông Sắp Đến | solo | |||
29 | Và Con Tim Đã Vui Trở Lại | Tất cả nghệ sĩ tham gia PBN 33 | |||
30 | 35 | Sang Ngang | Đỗ Lễ | solo | |
31 | 36 | Nhạc kịch "Romeo & Juliet" | Henry Chúc, Fu Man Chu, Phạm Long |
Album[]
- TNCD027 - Lệ Đá
- TNCD032 - Cỏ Úa (hát với Thái Châu)
- TNCD033 - Chút Ân Tình Mong Manh (hát với Elvis Phương)
- TNCD040 - Ngày Tân Hôn (hát với Anh Khoa)
- TNCD042 - Thầm Kín (hát với Don Hồ)
- TNCD054 - Yêu Anh Như Ngày Xưa (hát với Ái Vân)
- TNCD075 - Duyên Kiếp (hát với Nguyễn Hưng)
- TNCD088 - When I Fall In Love (hát với Henry Chúc)
- TNCD112 - Tôi Với Người Đã Quên
- TNCD135 - Hoài Mộng (hát với Don Hồ)
Các nhạc phẩm nhạc Việt được Dalena viết lời Anh[]
- Cỏ Úa (Lam Phương)
- Lệ Đá (Trần Trịnh, thơ: Hà Huyền Chi)
- Lòng Mẹ (Y Vân)
- Khi Đã Yêu (Phượng Linh)
- Một Tình Yêu (Đức Huy)
- Như Đã Dấu Yêu (Đức Huy)
- Niềm Tin (Lam Phương)
- Tình Đẹp Như Mơ (Lam Phương)
- Tôi Với Người Đã Quên (Hoàng Trọng Thụy)
- Tuổi Hồng (Phạm Duy)
- Xin Còn Gọi Tên Nhau (Trường Sa)
- Xin Một Ngày Mai Có Nhau (Đức Huy)
Thư viện ảnh[]
Thông tin bên lề[]
- Từ nhỏ cô đã bộc lộ năng khiếu âm nhạc khá sớm, đặc biệt là khả năng bắt chước hát theo các ca sĩ hát nhạc tiếng nước ngoài dù không hiểu ý nghĩa bài hát. Khi lớn lên, cô không chỉ hát tốt tiếng Anh, tiếng Việt mà thỉnh thoảng còn hát nhiều ngôn ngữ khác như tiếng Quảng Đông, Nhật, Pháp, Tây Ban Nha, Hàn, Do Thái…[2]
- Dalena thích nhất là nhạc Công giáo (Christian music) và đã từng sáng tác nhiều ca khúc thuộc thể loại này.[2]
- Thân mẫu của Dalena có thể nấu các món ăn Việt.[3]
- Dalena đã từng có hồ sơ của mình trên Wikipedia cho đến trước ngày 16 tháng 2 năm 2022 - một cuộc biểu quyết đã được thực hiện và trang thông tin của cô Wikipedia đã bị xóa vì không đủ thông tin xác thực.[5]
Chú thích[]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 https://www.nytimes.com/1993/09/19/style/miss-saigon-usa.html
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 https://nhacxua.vn/ca-si-dalena-nguoi-con-gai-my-mang-tam-hon-viet-nam/
- ↑ 3,0 3,1 https://vnexpress.net/dalena-co-ca-si-my-hat-nhac-viet-1877190.html
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=Gs5QRX_L0Ik
- ↑ https://vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Biểu_quyết_xoá_bài/Dalena_Morton