Thúy Nga - Paris By Night Encyclopedia
Advertisement
Thúy Nga - Paris By Night Encyclopedia

Châu Kỳ là một trong những nhạc sĩ nhạc vàng thuộc thế hệ đầu tiên của tân nhạc Việt Nam và thành danh nhất tại Việt Nam trước năm 1975. Ông là tác giả của nhiều tình ca nhạc bolero như Túy Ca, Con Đường Xưa Em Đi,...


Tiểu sử[]

Châu Kỳ sinh ngày 5 tháng 11 năm Quý Hợi (1923) tại làng Dưỡng Mong, xã Phú Mỹ, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên – Huế.[1] Cha của ông là Châu Huy Hà, một nghệ nhân ca Huế, cũng là một thầy đồ dạy chữ nho; chị của ông là Châu Thị Minh, được coi là một trong Ngũ nữ minh tinh của làng nghệ thuật Việt Nam (miền Nam có Phùng Há, Năm Phỉ; miền Bắc có Ái Liên, Bích Hợp và miền Trung có Châu Thị Minh). Thuở nhỏ, nhạc sĩ Châu Kỳ học ở Trường Tiểu học Dưỡng Mong, sau ông lên Huế học ở trường Lycée Khải Định (nay là Quốc Học Huế). Ở đây, Châu Kỳ gặp được sư huynh Petrus Thiều, một tu sĩ vừa giỏi về nhạc lý và sáng tác vừa sử dụng thành thạo nhiều loại nhạc cụ phương Tây.

Vốn có sẵn dòng máu văn nghệ trong người, lại được thầy giỏi hướng dẫn, nên việc học nhạc và học hát của Châu Kỳ rất mau tiến bộ. Lúc mới biết hát, ông thường bắt chước ngân nga các bài hát bằng tiếng Pháp thịnh hành vào thời đó như J'ai deux amours, Tant qu'il y aura des etoiles mà nam danh ca người Pháp Tino Rossi thường trình bày, nên ông được bạn bè gọi là "Deuxième Tino Rossi".

Ở một thời điểm nào đó vào năm 1940 trước khi Châu Kỳ có thể thành thạo nhạc lý và các nhạc cụ, ông có biết một tiểu thư rất xinh đẹp con của quan Thượng Thư của triều đình, dòng dõi Tôn Thất, tên là Công Tằng Tôn Nữ Kim Anh. Say mê trước vẻ đẹp của người con gái ấy, ông đã mang đàn mandolin đến trước cửa tư dinh của gia đình ấy và chơi đàn cho cô gái kia nghe đồng thời tỏ tình với cô. Tuy nhiên, người con gái ấy chỉ buông một câu lên đầu ông "Cái đồ xướng ca vô loài.", nhổ một bãi nước bọt xuống rồi quay vào nhà. Sự kiện bất ngờ này đã khiến ông quá bẽ bàng, và đó là một trong những lý do ông vào Sàigòn sau này.

Đến khi chị Châu Thị Minh lập đoàn ca kịch Huế mang tên Hồng Thu, ông đi hát trong đoàn của chị. Vừa được hát, lại vừa có tiền giúp cha mẹ, ông bỏ học để đi theo nghiệp cầm ca. Năm 1942, đoàn Hồng Thu lưu diễn ở Savanakhet rồi Thakhet (Lào). Ở Thakhet khi đang diễn vở kịch Hồn Lao Động thì Châu Kỳ bị mật thám Pháp bắt, đem lên giam ở Ba Vì. Rời nhà giam trở về Huế, Châu Kỳ bàng hoàng nghe tin mẹ mình bị qua đời trong một cơn lũ. Những buổi chiều bên dòng Hương giang ngổn ngang tâm sự, Châu Kỳ viết nhạc phẩm đầu tay mang tên Trở Về:

“Về đây nhìn mây nước bơ vơ.
Về đây nhìn cây lá xác xơ.
Về đây tìm bóng chiều mơ.
Mong tìm mái tranh chờ.
Mong tìm thấy người xưa…”

Sáng tác này sau đó đã được nhà xuất bản Tinh Hoa mua bản quyền phát hành.

Năm 1947, nhạc sĩ vào Sàigòn sinh sống sau một vài mối tình kết thúc trong đau buồn. Tại đây, Châu Kỳ đã khởi đầu một hiện tượng của làng ca nhạc thời đó với sự xuất hiện của cặp uyên ương Châu Kỳ – Mộc Lan. Chàng là ca sĩ – nhạc sĩ tài hoa, nàng là con họa mi giọng ca vang khắp Bắc – Trung – Nam. Châu Kỳ là người gốc Huế, còn Mộc Lan là một thiếu nữ chỉ mới 16 tuổi đến từ Hải Phòng, họ gặp nhau ở Sài Gòn khi họ cùng tá túc ở nhà đôi nghệ sĩ nổi tiếng là nhạc sĩ Mạnh Phát – danh ca Minh Diệu. Sau khi trở thành vợ chồng, Châu Kỳ đưa vợ về Huế ra mắt gia đình và sinh hoạt văn nghệ luôn tại đây. Tuy nhiên, hôn nhân sau đó tan vỡ sớm mà hai người không có một người con nào.

Đây là giai đoạn đầy những đau thương, u uất chất chứa trong nhiều ca khúc của Châu Kỳ: Từ Giã Kinh Thành, Khúc Ly Ca, Đàn Không Tiếng Hát, Biệt Kinh Kỳ, Khuya Nay Anh Đi Rồi, Tìm Nhau Trong Kỷ Niệm, Hương Giang Còn Tôi Chờ, Đừng Nói Xa Nhau, Tiếng Ca Đó Về Đâu,... Ba năm sau, năm 1955, nhạc sĩ Châu Kỳ kết hôn lần thứ hai với bà Kha Thị Đàng, và người phụ nữ này gắn bó với phần lớn cuộc đời còn lại của ông.

Suốt thập niên 1960, ông chỉ gắn bó với công việc sáng tác, và trong số các sáng tác vào thập niên này nổi lên ca khúc Sao Chưa Thấy Hồi Âm năm 1965 - nó được trình bày bởi nữ ca sĩ trẻ Hoàng Oanh và bản thu âm ấy đã trở nên nổi tiếng, đến mức nhà xuất bản Tinh Hoa Miền Nam phải mang hẳn một chiếc ô tô đời mới đến tặng Châu Kỳ để đổi lấy quyền phát hành độc quyền ca khúc này. Trong giai đoạn này, ông được bạn của ông là Hồ Đình Phương viết lời cho một số ca khúc như Con Đường Xưa Em Đi, Xin Làm Người Tình Cô Đơn, Đừng Nói Xa Nhau,... Ông là người đặc biệt có công đối với sự nghiệp của nam ca sĩ Chế Linh khi chính ông đã cùng với nhạc sĩ Trúc Phương tìm đến núi Bửu Long và thuyết phục Chế Linh trở lại Sài Gòn với sự nghiệp ca hát rộng mở trước mắt.

Năm 1968, biến cố Huế Mậu Thân bùng nổ. Một người bạn của ông là Tăng Duyệt, cũng chính là người đã khuyến khích Châu Kỳ đi theo con đường âm nhạc, tử nạn tại Huế. Biết tin, Châu Kỳ đã viết ca khúc Cố Đô Yêu Dấu kèm theo lời chia buồn sâu sắc đến người bạn quá cố cũng như đối với cố hương ghi trên bản nhạc này.

Năm 1970, trong lúc đang gặp gỡ một người bạn tại một quán nước bên đường Nguyễn Trãi, có một người phụ nữ đội áo mưa rách đi ngang qua chỗ nhạc sĩ và ông nhận ra ngay đó là cô nàng tiểu thư Công Tằng Tôn Nữ Kim Anh ngày nào. Ông chạy theo gọi người đó và hai người đã gặp lại nhau sau 30 năm. Theo nhạc sĩ cho biết, triều đình phong kiến sụp đổ năm 1945, chế độ quan quyền không còn, nên quan Thượng Thư cũng thành dân thường. Đến 1954 thì quân Pháp thất bại ở Đông Dương và phải rút về nước, chồng của cô Kim Anh cũng đi về với người vợ Pháp ở quê nhà, để lại cô tiểu thư năm xưa ở lại lang thang như một kẻ không nhà ở đất Sài Gòn phồn hoa (cô phải ở lại nhà của một người bạn tại Gia Định). Trong hoàn cảnh đó, ông đã lấy ra 300 đồng trong túi để đưa cho cô và ngỏ ý chở cô về nhà. Từ sau sự kiện đó, ông sáng tác ca khúc Giọt Lệ Đài Trang.

Từ sau năm 1975, gia đình nhạc sĩ Châu Kỳ bước vào hoàn cảnh khó khăn khi ông phải vào trại giam Chí Hòa, còn vợ ông thì làm ở nhà máy giấy Tân Mai ở Đồng Nai. Mặc dù vậy, nhạc sĩ vẫn lạc quan đàn hát cho những tù nhân trong trại và phổ nhạc một bài thơ của Xuân Diệu, đặt tên Lời Kỹ Nữ. Được biết, người dân vẫn hát nhạc của ông ở ngoài vỉa hè. Một thời gian sau, ông được thả và vợ chồng ông tiếp tục sống tại Sài Gòn. Năm 1995, Châu Kỳ sáng tác tiếp hai ca khúc: Huế, Chút Kỷ Niệm RiêngMá Hồng Đà Lạt. Bốn năm sau, ông viết ca khúc Hương Giang Còn Tôi Chờ và đó là ca khúc cuối cùng mà ông đã sáng tác.

Cũng trong năm 2004, nhạc sĩ Châu Kỳ soạn ra cuốn sách mang tên Tiếng Thùy Dương - Giai Thoại Nhạc Và Thơ, bao gồm 26 nhạc phẩm chọn lọc của chính nhạc sĩ. Ngày 11 tháng 6 năm 2005, Châu Kỳ xuất hiện trong chương trình Paris By Night 78 - Đường Xưa nhằm vinh danh ông cùng với hai nhạc sĩ hậu bối là Tùng GiangQuốc Dũng, khi ấy ông đã 81 (gần 82) tuổi và cuộc hôn nhân giữa hai vợ chồng nhạc sĩ đã kéo dài tới 50 năm. Cuối phần giới thiệu nhạc của ông, ông trình bày ca khúc Chiếc Áo Cũ Gài Nút Sau Lưng, phổ thơ của Kiên Giang. Một thời gian trước đó, vào tháng 3, Châu Kỳ gửi cuốn sách Tiếng Thùy Dương - Giai Thoại Nhạc Và Thơ cho trung tâm Thúy Nga, kèm theo một lá thư:[2]

"Đây là những nhạc phẩm cảm xúc của Châu Kỳ trong thời gian sau này - mong được trình diễn qua những chương trình sắp tới.

Nếu cần thêm, tùy sự chọn lựa của quý trung tâm, trong xấp nhạc kèm theo đây.

Nếu được, cuối chương trình C. Kỳ sẽ hát bài Một Mình Với Guitar.

C.K."

Cuối năm 2007, nhạc sĩ tuy không bệnh nhưng phải nằm liệt giường vì sức khỏe yếu. Ông nằm trong vòng 4 tháng trước khi qua đời, và trong thời gian đó, ông đã sắp xếp để khi qua đời, ông được an táng tại Huế và vợ ông đã được nói trước về điều này. 1 giờ 10 phút sáng ngày 6 tháng 1 năm 2008, nhạc sĩ trút hơi thở cuối cùng trên giường bệnh, chỉ hai tháng sau khi bước sang tuổi 84.[1] Ông được đưa về quê hương Huế và an táng vào ngày 11 tháng 1 tại đồi Nam Giao. Tại Hoa Kỳ, trung tâm Thúy Nga công chiếu một đoạn video nhạc sĩ Châu Kỳ trong chương trình Paris By Night 91 thu hình một tuần sau sự ra đi của nhạc sĩ để tưởng nhớ ông.

Di sản để lại[]

Nhạc sĩ Châu Kỳ đã để lại cho hậu thế hơn 300 ca khúc, với 115 trong số đó được phổ biến rộng rãi. Khi dòng nhạc vàng trở nên nổi tiếng trở lại tại Việt Nam, bài Con Đường Xưa Em Đi là một trong những bài hát nổi tiếng nhất, tuy nhiên, nhạc sĩ đã không thể sống lâu hơn để nhìn thấy những tác phẩm của ông được sống dậy và thành công trên khắp cả nước.

Xem danh sách các ca khúc được sáng tác bởi nhạc sĩ Châu Kỳ tại đây.

Những lần nhạc của Châu Kỳ xuất hiện trong các chương trình Paris By Night[]

Danh sách này không tính những lần nhạc của Châu Kỳ được thực hiện thành MV và xuất hiện trong phần Bonus.

STT PBN số Tên phần trình diễn Ca sĩ thể hiện Ghi chú
1 14 Con Đường Xưa Em Đi Chế Linh, Hương Lan Lần đầu tiên nhạc của Châu Kỳ xuất hiện trong một chương trình Paris By Night.
2 20 Đừng Nói Xa Nhau Thái Châu, Hương Lan
3 43 Giọt Lệ Đài Trang Hoài Nam
4 54 Xin Làm Người Tình Cô Đơn Nguyễn Hưng Lời: Hồ Đình Phương.
5 59 Trở Về Thiên Kim
6 69 Nén Hương Yêu Như Quỳnh, Trường Vũ Lời: Duy Khánh.
7 76 Tôi Chưa Có Mùa Xuân Nguyễn Hưng
8 Tân cổ "Đón Xuân Này Nhớ Xuân Xưa" Phi Nhung, Mạnh Quỳnh Vọng cổ: Mạnh Quỳnh.
9 77 Con Đường Xưa Em Đi Như Quỳnh, Trường Vũ Thơ: Hồ Đình Phương.
10 78 Túy Ca Chế Linh Thơ: Trương Minh Dũng.
11 LK Khuya Nay Anh Đi Rồi, Em Không Buồn Nữa Chị Ơi, Giọt Lệ Đài Trang, Đừng Nói Xa Nhau Phương Hồng Quế, Trúc Mai
12 Sao Chưa Thấy Hồi Âm Hoàng Oanh
13 Tiếng Ca Đó Về Đâu Trường Vũ Thơ: Nguyễn Tiến Thịnh.
14 Phượng Tìm Hoàng Nguyễn Hưng Thơ: Đinh Hùng.
15 Đàn Không Tiếng Hát Tâm Đoan
16 Hương Giang Còn Tôi Chờ Quang Lê
17 Xin Làm Người Tình Cô Đơn Thái Châu Lời: Hồ Đình Phương.
18 Chiếc Áo Cũ Gài Nút Sau Lưng Châu Kỳ
  • Thơ: Kiên Giang.
  • Châu Kỳ thực hiện ca khúc này theo yêu cầu của Nguyễn Ngọc Ngạn ("hát không tiếng đàn", nghĩa là không có sự hòa âm và liên quan đến dàn nhạc).
19 90 Được Tin Em Lấy Chồng Mai Quốc Huy
20 91 Trở Về Trần Thái Hòa
21 92 Đừng Nói Xa Nhau Mạnh Quỳnh, Hà Phương
22 114 Con Đường Xưa Em Đi Ngọc Ngữ, Hoàng Nhung Thơ: Hồ Đình Phương.
23 119 Bỏ Phố Lên Rừng Phi Nhung
24 121 Tôi Chưa Có Mùa Xuân Tuấn Vũ, Ngọc Ngữ
25 129 Nhớ Mai Thiên Vân, Hạ Vy Thơ: Tô Như.
26 Tiếng Ca Đó Về Đâu Chế Linh Thơ: Nguyễn Tiến Thịnh.
27 131 Tôi Chưa Có Mùa Xuân Trường Vũ
28 Xuân Đến Con Về Như Quỳnh, Tuấn Phước
29 134 Túy Ca Đan Nguyên, Mạnh Quỳnh Thơ: Trương Minh Dũng.
30 Em Sắp Về Chưa Phương Hồng Quế Thơ: Tô Kiều Ngân.
31 137 Cánh Nhạn Hồi Âm Phương Yến Linh
Hồi Âm Tuấn Phước

Thư viện ảnh[]

Chú thích[]

Advertisement